Uluğ Bey, Türk tarihinin en matematikçileri arasında gösterilmektedir
Uluğ Bey, Türk tarihinin en matematikçileri arasında gösterilmektedir ve günümüzde bile halen ismi anılmaktadır. Gerçek isminin Muhammed Taragay olduğu bilinmektedir. Timur döneminde yaşamış, O’nun akrabasıdır ve takdir kazanmış bir kişilik olduğu için Uluğ Bey lakabını almış ve hep böyle anılmıştır.
Uluğ Bey Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Uluğ Bey, ünlü bir matematikçi, astronomi bilgini olarak bilinmektedir. 1394 senesinde Azerbaycan’da dünyaya gelmiştir. Timur’un en ufak çocuğunun oğludur. 11 yaşına kadar sarayda ilim dersler almaya başlamıştır. Babası, oğlunu henüz 15 yaşındayken Maveraünnehr hakimliğine getirdi. Bazı kentlerde medreseler kurmasının yanı sıra astronomiyle ilgilendiği için gözlem evini de yaptırdı. Henüz 54 yaşındayken babası hayatını kaybetti ve Uluğ Bey başa geçti. Tabii, oğlu başa geçebilmek için 1449’da babasını öldürdü.
Uluğ Bey, o zamanın en tanınmış bilim insanlarından biridir. Aynı dönemde, adı günümüzde de anılan Ali Kuşçu, Kadızade-i Rumi gibi isimlerle öğrencilere dersler anlatmıştır. Astronomiyle ilgili bir eser için çalışmalar başlamıştı ve 1437 yıllarında Zic-i Uluğ Bey adlı eseri hazırlanmıştı. Eski bilim insanlarının araştırmaları detaylı şekilde okudu, araştırdı, onların eksiklerini tamamlayıp çeşitli düzenlemelerle birlikte Ay-yıldız hareketlerini bir kağıda dökmeyi başardı.
14 ve 15. yüzyıllarda, bilimin büyük bir tık daha ileri gitmesine büyük fayda sağlamıştır. Uzaydaki, dünyadaki bütün yaşamın kaynağına inerek öğrenmeye çalışmıştır.
Uluğ Bey’in eserleri nelerdir?
- Zeyç Kurbani
- Zeyç Cedit Sultani
Uluğ Bey, matematik ve astronomi bilgisiyle birlikte teknik manada büyük fark yaratmayı başarmıştır. Gözlem evi ve kütüphanelerin birleştirilmesini sağlayarak tarihe çok değerli bir şey kazandırmıştır.
Uluğ Bey, Gök biliminde gelişme kaydedemeyenlerin büyük bir toplum olmayacağını dile getirmişti. Aslında onun bu düşüncesi, rasathanedeki gelişmelerden de anlayacağımız gibi astronomi hayati öneme sahipti. Uluğ Bey sadece Türk milleti için değil, dünya çapında tanınan bir isimdir, rasathane gelişmeleri onun adının tarihe kazınmasını sağlamıştır.
Yıldızların ne kadar yüksek olduklarını hesap etmek için kullanılan Rub-ı Daire namı diğer duvar kadranı, 40 metre 20 santim genişliğinde ve 63 metre uzunluğundadır. Bu devasa teleskop keşfedilinceye dek yıldızlar bizden ne kadar uzakta, namaz zamanlarının ve kıblenin bulunması gibi işlemler duvar kadranı tarafından yapılmıştır.
600 yılı aşkın süre önce yapılan bu ince hesaplar, şimdiki teknolojiyle bile ölçüldüğünde birbirine çok yakındır. Uluğ Bey, o zamanda 1 senenin 365 gün 6 saat 10 dk 8 sn olduğunu da bulmayı başarmıştır. Günümüzde uzmanlar ise 365 gün 6 saat 9 dakika 9,6 saniye olarak tespit etmişlerdir. Arada 1 dakikadan kısa bir fark bulunmaktadır.
Yıldızların yerlerini ve ne yönde hareketler yaptıklarını Zic-i Uluğ Bey isim bir kataloğa aktarmıştır ki bu 12 sene gibi bir zaman almıştır. 12 sene ömür harcamış olsa da o dönem için bilimi pik noktaya ulaştırmış ve en değerli astronomlar arasında girmeyi başarmıştır.
