Ünsüz yumuşamasını günlü hayatımızda sürekli kullanıyoruz
Ünsüz yumuşamasını günlü hayatımızda sürekli kullanıyoruz ama belki de onun adının bu olduğunu bilmiyoruz. Örnek cümlelerle anlatım daha iyi anlamanızı sağlayacaktır.
Ünsüz yumuşamasının diğer isimleri
Ünsüz yumuşamasında, sert olan harfler yumuşamaya başlar, yani ortada bir değişim vardır, bu yüzden ünsüz değişmesi ismi de verilir. Eğer Türkçe konularında, sorularında karşınıza çıkarsa ikisinin de aynı anlama geldiğini bilmeniz gerekir.
Sert Ünsüz Yumuşaması Nedir?
Ünsüz harfler içerisinde hem sert hem de yumuşak harfler yer almaktadır. Bu iki tür de kendi içinde 2 farklı alanda incelenebilir: Sürekli ve süreksizdir. Bazı kelimelerin yumuşamasına gerek yoktur, bunlar sürekli sert ünsüzler grubuna girer. Süreksiz olanlarda ise herhangi bir yumuşamaya rastlanmaz. F, h, s, ş gibi ünsüzlerde kesinlikle yumuşama görülmez.
Ünsüz yumuşaması tanımı
Yumuşamaya uğrayan sert ünsüzleri p, ç, t, k olarak listeleyebiliriz. Bu 4 harf 8 tane ünlü harfle karşılaştığında yumuşamaya uğrar. Genelde; b, c, d, g, ğ ünsüzleri ile yer değiştirir. İşte bu durum gerçekleşirse ünsüz yumuşaması var demektir.
- P harfi ünlü harflerle etkileşime girerse yerine B gelerek yumuşar.
- Ç harfi ünlü harflerle etkileşime girerse yerine C gelerek yumuşar.
- T harfi ünlü harflerle etkileşime girerse yerine D gelerek yumuşar.
- K harfi ünlü harflerle etkileşime girerse yerine G-Ğ gelerek yumuşar.
Kimi tek heceli kelimeler ya da yabancı kelimelerde bu koşulu sağlasa da yumuşama olmasına gerek kalmaz, örneklerle aktaracağız.
Özel isimlerde de benzer bir durum vardır. Bu akşam Sadık’a gideceğiz. Özel isim, yazarken bu şekilde yazılır ama okurken Sadığa gideceğiz deriz.
Ünsüz Yumuşamasına Verilebilecek Örnekler
Ağaç –a → ağaca
Bacak –ı → bacağı
Bayrak –ı → bayrağı
Bilek –i → bileği
Borç –unuz → borcunuz
Çocuk –u → çocuğu
Ekmek –e → ekmeğe
Geçit –e → geçide
Hesap –ı → hesabı
İlaç –ım → ilacım
İnanç –ınız → inancınız
İnat –ı → inadı
Kağıt –ı → kağıdı
Kanat –ı → kanadı
Kasap –ım → kasabım
Kızamık –a → kızamığa
Kilit –i → kilidi
Kuraklık –ı → kuraklığı
Mezhep –i → mezhebi
Pabuç –um → pabucum
Piliç –i → pilici
Senet –imiz → senedimiz
Şurup –u → şurubu
Tarak –a → tarağa
Toprak –ın → toprağın
Tüfek –i → tüfeği
Umut –u → umudu
Yanak –a → yanağa
Yaprak –ı → yaprağı
Yoğurt –u → yoğurdu
Ünsüz yumuşamasından etkilenmeyen tek heceli sözcüklere örnekler
aç → aça
tok → toku
set → sete
geç → geçer
at → atım
it → iti
küp → küpü
bit → biterek
ot → ota
sat → satış
kat → katarım
yat → yatarsın
bak → bakınız
saç → saçım
Ünsüz yumuşamasından etkilenen tek heceli sözcükler nelerdir?
cenk → cengi
gök → göğe
mert → merdin
kurt → kurdun
çok → çoğu
yok → yoğun
git → gidelim
renk → renge
denk → dengi
kap → kabı
Ünsüz yumuşamasından etkilenmeyen yabancı kelimelere bazı örnekler
millet → milleti
ziraat → ziraate
sanat → sanatı
tebligat → tebligatın
devlet → devletin
şöhret → şöhrete
bilet → biletin
hasret → hasretim
kanaat → kanaati
hakaret → hakareti
saat → saatin
halkı → halkım
hukuk → hukuka
hakikat → hakikaten
fazilet → fazileti
hükümet → hükümetin
Ünsüz yumuşamasından etkilenmeyen Türkçe kelimeler nelerdir?
yarat → yaratan
yanıt → yanıtım
arat → aratalım
anıt → anıtı
gölet → gölete
kanıt → kanıtı
gözet → gözetim
akaryakıt → akaryakıta
dinlet → dinleti
kuşat → kuşatalım
beklet → bekleterek
diret → diretince
