Dini kaynaklarda sıkça geçen ve aslında tüm Müslümanlar için önem arz eden çok sayıda kavram var. Bunların anlamlarını bilmeden yorum yapmak, okuyup anlamak ve hatta başkalarıyla sohbet etmek neredeyse imkânsızdır. Örneğin ehl-i beyt İslami kaynakların hemen hepsinde geçen bir kavramdır. Yine tebliğ, teşri, temsil ve tebyin gibi anlamlarını bilmeyenler tarafından birbiriyle karıştırılan Arapça kökenli sözcüklerle de karşılaşabiliyoruz.
Bunların dışında Hatemü’n Nebiyyin nedir diye bir soru sormak ya da Üsve-i Hasene ne demek diye merak etmek son derece normaldir. Bu kalıpların anlamlarına şöyle açıklık getirebiliriz.
- Ehl-i Beyt Nedir?
Arapça olarak Ehlü’l beyt kalıbının ev halkı anlamına geldiğini söylemek mümkün. Ehl-i beyt kavramı ise peygamber efendimiz Hz. Muhammed(sav)’in ailesini ifade eden bir sözcüktür. Aslında burada bir evin sahibini, kişinin eşinden çocuklarına, torunlarından diğer yakın akrabalarına kadar tümünü kapsayan geniş bir yapı söz konusudur. İslam öncesinde yaşanan Cahiliye döneminde hemen hemen her kabilede bir ailenin diğerlerinden daha baskın olduğu kabul edilirdi. İşte kabilelerde bu ailelere Ehl-i beyt denirdi. Fakat peygamber efendimiz Hz. Muhammed(sav)’in Kuran-ı Kerim’i tebliğ etmesiyle beraber günümüze kadar geçen süreçte Ehl-i beyt yalnızca onun ailesini tanımlamak için kullanıldı. Dolayısıyla peygamberimizin soyu, peygamberimizin soyundan gelenler ve ailesi olarak tanımlamak mümkündür.
- Hatemü’n Nebiyyin Nedir?
Bu kavram tamamıyla son kutsal kitabın indirildiği ve son peygamber olan efendimiz Hz. Muhammed(sav)’in sonuncu peygamber olduğunu ifade etmek için kullanılmaktadır.
- Üsve-i Hasene Nedir?
Güzel ahlakı tanımlamak için kullanılır. Bir kişinin üzerinde güzel ahlakın izlerinin olması, güzel ahlakı kalbinde taşıması anlamındadır.
- Tebliğ Nedir?
Sözlük anlamı herhangi bir şeyi ya da bir haberi vermek, onu ulaştırmak anlamlarıyla karşımıza çıkmaktadır. Aynı zamanda peygamberlere bahşedilmiş bir niteliktir. Zira peygamberler Allah(c.c)’den gelen emirleri ve buyrukları vahiy yoluyla alırlar ve vahiyleri diğer insanlara tebliğ etme görevini üstlenirler. Aynı zamanda tebliğ ederken Allah(c.c) tarafından indirilmiş olan vahiyleri açıklamak, insanların aklında soru işareti kalmayacak düzeyde net bir biçimde tebliğ etmeleri gerekmektedir.
- Tebyin Nedir?
Tebyin aslında tebliğ etmenin en önemli kriterleri arasındadır. Vahiy direkt olarak Allah(c.c) tarafından ya da Cebrail vasıtasıyla peygamber efendimiz(sav)’e ulaştırılır. Bu noktada insanlara tebliğ etme görevi peygamberimizin nitelikleri ve görevleri arasındadır. Fakat bunu tebyin etmesi gerekir. Yani en ufak detaya kadar anlatması, halkın anlayacağı şekilde izahat yapması ve kimsenin aklında en ufak bir soru işareti kalmayacak şekilde ifade etmesidir.
- Teşri Nedir?
Teşri sözlük anlamı olarak ev, yola açık olma, sokak üzerinde olma gibi anlamlarıyla görülebiliyor. Dolayısıyla sözlükteki anlamıyla bir evin yol üzerine inşa edilmesi, bir evin kapısının yola doğru yapılması şeklinde kullanıldığı görülebiliyor. İslam dininde ise Şer’ kökünden geliyor ve aslında Şeriat ile aynı kökene sahip. Dini açıdan anlamına bakıldığında da hüküm koymak, dini hükümleri belirlemek gibi anlamlardan söz edilebiliyor.
- Temsil Nedir?
Temsil halk arasında da sık sık kullanılan bir sözcük olduğundan dolayı hepimizin anlamını en çok bildiğimiz sözcüktür. Ancak dini boyutta da ele aldığımızda herhangi bir dini buyruğu göstererek, yaparak ve halkın anlamasını sağlayarak uygulamak şeklinde tanımı yapılabilir.