Düden
Halk arasında bilinen adıyla su çıkan ya da su batan olara kanılan düden aslında daire şeklinde olan kapalı çukurlardır. Kalkerli arazilerde oluşurlar ve yeraltı sularının birbiriyle bağlandığı noktaları temsil ederler. Çokça rastlanan bir yapı olduğundan dolayı halk arasında farklı isimlerle anılırlar.
Düden Ne Demek?
Yerin alt katmanında bulunan bir tavanın çökmesi ya da kirecin erimesi sonucunda ortaya çıkan bir çöküntü oluşması sonucunda düden oluşur. Yeryüzünde oluşan doğal bir kuyu görünümündedir.
Çapı ve derinliği rastlantısal olarak değişken olabilen, genellikle çember ve daire formunu koruyan, kireçtaşlarının daha yoğun olduğu lokasyonlarda sık rastlanan düden bataklık anlamında da kullanılmaktadır. Kireç erimesi ile oluşan doğal kuyular olduğundan kireçtaşının yoğun olması düden oluşumu için ciddi bir sebebe dönüşür.
Düden TDK anlamı olarak kireçlerin erimesiyle oluşan doğal kuyu olarak tanımlanır. İkinci anlamı ise bataklık ve girdap olarak tanımlanmıştır. Yer altı sularının akışına bağlı olarak oyuk şeklinde karşımıza çıkardığı doğal kuyular Türkiye’de de rastlanan bir doğal yapıdır.
Subatan Nedir?
Su batan olarak adlandırılan doğal şekiller aynı zamanda obruk, dolin, düden olarak adlandırılabilir. Polye ya da uvala yüzeylerden çukurların taban kısmında yer alan veya kenarlarını kaplayarak suyu emen yapılara verilen genel isimdir. Suları yeraltına boşaltan doğal yapılar için kullanılır.
Coğrafya’da Düden Ne Anlama Gelir?
Düden doğal bir kuyu olarak tanımlansa da aslında yeraltı suları için en önemli bağlantı noktaları olarak tanımlanabilir. Çünkü daire biçiminde oluşan ve genellikle kirecin erimesi sonucunda meydana gelen bu doğal kuyular yerin altındaki doğal suların birbiriyle bağlantı noktası oluşturma biçimidir. Bazen birkaç metre derinlikte bir düden görmek mümkündür. Fakat bazen derinlikleri yüzlerce metreyi aşabilir. Aynı durum çapları için de geçerlidir.
Düden coğrafyada kireç erimesiyle oluşan doğal kuyu anlamında olup Batı dillerinde bulunan Dolin kelimesinden türetilerek dahil edilmiştir. Tarihi belgelerde ise düden daha çok bataklıklar için kullanılan bir kelime olarak karşımıza çıkmaktadır. Halk arasında obruk olarak anıldığı lokal bölgeler de vardır.
Bölgesel olarak bu doğal kuyulara obruk ya da düden denmesinin bir sakıncası yoktur. Keza aynı anlama gelen iki sözcükten söz etmekteyiz. Bir düden oluşum sürecinde iki farklı sonucu bize yansıtır. Ya kireçtaşlarının erimesiyle oluşurlar ya da üst mağara tavanının çökmesi sonucu meydana gelirler.
Bazen coğrafi olarak düden içerisine su birikintisi oluşur. Zamanla göle dönüşen bu birikinti düden gölleri olarak tanımlanan yapıyı oluşturur. Aynı zamanda boyutsal olarak daha da büyük düdenler gölleri hatta akarsuları yutabilirler. Bu doğal kuyuların su kaynaklarını yutması ile beraber bunları yeraltı su kaynaklarına dahil etmelerini mümkün kılar. Dolayısıyla yeraltı akarsuları bu şekilde oluşmuş olur. Oluşan düdenin genişliği ve tabii ki derinliği burada karşılaşılacak sonuçlar için en belirleyici kriterler arasındadır.