Halide Edip Adıvar Ateşten Gömlek
Ateşten Gömlek edebiyatımız için önemli eserlerden birisi olup Halide Edip Adıvar imzası taşımaktadır. Türklerin Kurtuluş savaşında verdiği eşsiz mücadeleyi konu alan, zafere ulaşılan yolda İzmirli Ayşe’nin ne kadar önemli bir karakter olduğuna yoğunlaşan bir olay örgüsüne sahiptir. Anadolu’da başlayan ve en başta çete olarak tabir edilebilecek ufak topluluklarla başlayan, ardından düzenli ordu sistemiyle dünyayı dize getiren bir savaşın hikâyesidir.
Ateşten Gömlek Romanının Konusu Nedir?
Kurtuluş Savaşı son derece kapsamlı bir mücadeledir. İzmir ise çok kritik bir noktada yer alır ve işgali tam anlamıyla bir yıkıma dönüşebilir. İzmir’in işgal edilmesi ile beraber başta İzmirli Ayşe olmak üzere neler yaşandığını konu alan kitap ise Ateşten Gömlektir. Milli mücadele ruhunu yansıtan en etkili eserler arasında gösterilir.
Ateşten Gömlek Romanının Ana Fikri Nedir?
Bir yanda vatanlarının işgalini gören, diğer yanda ise aşk gibi insani duyguları ağır basan pek çok insanın içerisinde bulunduğu karmaşıklığa dem vurur. Ana fikir olarak vatani duyguların ne kadar ağır basabileceği, insan hayatında kişisel duygularla çatışmalar yaşandığında ne gibi sonuçlara yol açabileceğidir. Aşktan vatan sevdasına, ihtirastan kıskançlığa pek çok duygu aynı anda yaşanabilir.
- Romanın Geçtiği Zaman
Olay örgüsüne bakıldığında birinci dünya savaşı bittikten sonra hikâye başlıyor. O noktadan Kurtuluş savaşına kadar olan süreç işleniyor ve zaferle kazanılan mücadele hikâyeye dahil oluyor.
- Romanın Geçtiği Mekân
Romanda bütün Anadolu’dan söz etmek mümkündür. Fakat özellikle İstanbul Sultan Ahmet ile İzmir ağırlıklı olarak yer edinmiştir. Ayrıca Ankara ile Eskişehir’e de romanda sıkça rast gelmekteyiz. Daha olayların içine inildiğinde ise hastane odasında geçen hikâye yoğunluğu bir hayli yüksektir.
Ateşten Gömlek Romanının Kısa Özeti
Milli mücadele zamanı Türkiye Cumhuriyeti için en önemli kader anlarından birisidir. İzmirli Ayşe ise eşinin Yunanlılar tarafından katledildiğini öğrendiği andan itibaren intikam ateşini yüreğinde hisseder. Bir yandan eşinin acısı, diğer yandan ise memleket sevdası oldukça ağır basar.
İzmir’den yola çıkarak İstanbul’un yolunu tutar. Çünkü bir şekilde milli mücadelenin içerisinde olmak zorundadır. İstanbul’da gençlere her şeyi aktararak bir hareketin başlamasına sebep olur. İzmirli Ayşe önderliğinde adeta gençler galeyana gelir. Anadolu’nun yolunu tutarlar ve çeteler halinde düşmanla savaşmaya başlarlar.
İzmirli Ayşe hasta bakıcı olarak görev yapar. Aynı zamanda birlikte çalıştığı Peyami de çeviricidir. Bu süreçte Ayşe’nin dik duruşundan bir hayli etkilenen İhsan kendisine evlenme teklifi eder. İzmirli Ayşe’nin cevabı ise İzmir geriye alındıktan sonra yanıtını vereceği yönündedir. Birlikte çalıştıkları Peyami de Ayşe’ye tutkundur. Ancak içerisine kapanık Peyami’nin duygularını açıkça ifade etmesine imkân yoktur.
Milli Mücadelenin en yüksek tansiyonlu anlarında İhsan’ın cephede şehit düştüğü haberi gelir. Ona keza Ayşe ihtiyaçtan dolayı mücadelenin ileri hatlarına ulaşmaya çalışırken hayatını yitirir. Peyami ise düşmanın kafasına sıktığı kurşunla hayata gözlerini yumar.
Tüm bu ölümlerin ardından çarpışmanın sıcaklığı azaldıkça kayıplar göz önüne alınır. Doktorlar Peyami’nin daha önceden not aldığı bir defteri bulurlar. Fakat ilginçtir ki notlarda yazan İzmirli Ayşe adında kadın kolorduda hiç görev yapmamıştır. İşin ilginç kısmı alayda komutan olarak görev yapan İhsan diye birisi de yoktur.
Ateşten Gömlek Karakterleri
- Ayşe
İzmirli Ayşe olarak bilinir ve İzmir’in işgali esnasında hem kocasını hem de oğlunu kaybeder. Yunanlıların oğlunu ve kocasını katlettiğini öğrendiği andan itibaren milli mücadelenin en büyük neferi olmuştur. İzmir’den ilk iş olarak İstanbul’a gitmiş, burada gençlerle bir araya gelerek onları örgütlemiş ve milli mücadeleye hazırlamıştır. Hemşire olarak Anadolu’ya gençlerle beraber kendisi de giderek savaşın en ön saflarında görev yapmış ve hayatını yitirmiştir. Hem İzmir’in hem de Kurtuluş savaşının önemli sembollerinden birisidir.
- Peyami
Hariciye memuru olarak görev yapan Peyami aslında milli mücadeleye aşk sebebiyle dahil olmuştur. Ayşe’ye karşı duyduğu derin aşk onu Kurtuluş savaşının tam ortasına itmiştir. Öldükten sonra yazdığı notlar bulunarak bir gencin aşkı uğruna nasıl milli mücadeleye dahil olup ölüme yürüdüğü anlaşılmıştır.
- İhsan
Milli mücadele için ilk gönüllüler arasında yer alan İhsan ise Peyami’nin ve Cemal’in arkadaşıdır. Hem birinci hem de ikinci İnönü savaşlarında görev alarak Albay rütbesine kadar yükselir. İçten içe Ayşe’ye aşıktır ve kendisine evlilik teklifi eder. Fakat Ayşe kendisine İzmir’in kurtuluşunu görene kadar, işgal bitene kadar cevap vermeyeceğini söyler. Sakarya savaşı esnasında şehit düştükten sonra İzmirli Ayşe ile beraber köy mezarlığına defnedilir.
- Cemal
Cumhuriyetçi fikirlerle büyümüş ve kendisini geliştirmiş olan bir subaydır. İzmirli Ayşe’nin ağabeyi olması dışında aynı zamanda İhsan’ın arkadaşıdır. Peyami ile de dosttur. Milli mücadele söz konusu olduğunda en önemli subayların başında gelir.
- Mehmet Çavuş
Mehmet çavuş kin dolu bir insan olarak çetelere dahil olmuş ve dolaylı olarak milli mücadelenin neferleri arasına girmiştir. Rumeli çetelerine karşı büyük mücadele vermiştir. Aynı şekilde Bulgarlara da çarpışmıştır. Mehmet çavuşun hayatındaki en önemli nokta ise Kezban’ı görüp ona aşık olmasıdır. Fakat Kezban’ın İhsan’a aşık olması içten içe Mehmet çavuşu milli mücadele ruhundan uzaklaştırır. Öyle ki bir noktadan sonra Kuvva-yı Milliye ile yolunu ayırır. Akabinde de sonu İhsan’ın elinden olur. İhsan yakaladığında Mehmet çavuşu asarak öldürür.
- Kezban
Yunanlılar tarafından annesi ve babası katledilen Kezban bunun öfkesini içerisinde bir türlü bastıramıyor. Hayata tutunma sebebi ise İhsan oluyor. Milli Mücadeleye katılımında da İhsan en önemli faktöre dönüşüyor. İhsan’ı kıskanmanın ötesinde delice seven Kezban aşkının peşinden koşarak hayatına tekrardan şekil vermeyi umuyor.