Musafaha Nedir?

Musafaha ne demek diye merak edilmesi oldukça normaldir. Çünkü sözlük anlamı dışında bir de hadis ilmine ilişkin bir anlama sahiptir. Dolayısıyla hadislerin gerçek olup olmadığının anlaşılmasında da etkin bir rol oynadığından Müslüman alemi tarafından merak edilebiliyor.

Musafaha kelime anlamı olarak ele alındığında hemen hemen her gün yaptığımız tokalaşmak ile karşılaşıyoruz. Tokalaşmak her ne kadar gerçek anlamı olsa da İslam dininde musafaha daha çok hadislerin gerçekliği üzerine bir ispat olmasıyla gündeme geliyor. 

Örneğin bir hadis senedini göz önüne aldığımızda hadis-i şerifi rivayet eden kişinin râvi sayısı baz alınır. Aynı şekilde hadisi rivayet etmiş bir başka hadisçinin râvi sayısı da ele alınır. İşte bu râvi sayılarının aynı olması durumu musafaha olarak adlandırılır ki zaten hadis-i şerifin isnadı şeklinde yorumlanır. 

Bir İslam ibadeti veya başka bir tabirle sadakası olarak tanımlanabilecek musafaha aslında din kardeşliğinin de önemli bir parçasıdır. Cemaat içerisinde de musafaha yapılması faydalıdır ve insanların birbirleriyle olan iletişimini arttırarak aralarındaki bağı kuvvetlendirir. 

• Erkeklerin erkeklerle karşılaştığında tokalaşması
• Kadınların kadınlarla karşılaşarak tokalaşması
• Birbirleriyle kucaklaşmaları 
• Selamlaşmaları ve hallerini hatırlarını sormaları
• Herkese güler yüz göstererek yaklaşmaları 

Bunların tümünü genel hatlarıyla musafaha yapmak olarak tanımlayabiliriz. Yani yukarıdaki 5 farklı davranış İslam kültüründe musafaha yapmak şeklinde tanımlanır. 

Peygamber efendimiz Hz. Muhammed(sav) de musafaha faziletleri ile ilgili toplumu sürekli bilinçlendirmiş ve aradaki kuvvetli bağı bu şekilde kurmuştur. Bir rivayete göre peygamberimiz(sav)’in musafahanın faziletiyle ilgili olarak ‘’Hangi iki Müslüman karşı karşıya geldiğinde musafaha ediyorsa Allah(c.c) daha onlar birbirlerinden ayrılmadan her ikisinin birden günahlarını siler atar’’ buyurmuştur. 

Peygamber efendimiz Hz. Muhammed(sav)’in musafaha üzerine ne kadar önemli adımlar attığını da Hz. Ebu Zer bir rivayetinde çok açık şekilde bizlere aktarıyor. Hz. Ebu Zek’e cemaatten birisi ‘’Siz Resulullah ile karşılaştığınız zaman musafaha eder miydiniz’’ diyor. 

Buna karşılık olarak Hz. Ebu Zek ise ‘’Biz Resulullah ile musafaha yapmadığımız bir karşılaşmayı hiç yaşamadık. Her karşılaşmamızda mutlaka musafaha eder, birbirimize sarılırdık. Sevgiyle kucaklaşıp halimizi hatırımızı sorardık. Hiç unutmadığım güzel bir anı olarak bir gün beni sordurttuğunu çadıra döndüğümde öğrenmiş bulundum. Hemen ona doğru yola koyuldum ve beni içeriye buyur ettiler. İçeriye girdiğimde bir divanın üzerinde oturuyordu ve beni görünce ayağı kalktı, bana yaklaştı hemen musafaha yapıp sarıldı. Hayatımın en güzel anlarından birisiydi’’ buyuruyor. 

Musafaha yapmak her ne kadar sünnet olsa da burada birkaç ayrıntıyı özel olarak belirtmek gerekiyor. Çünkü musafahanın caiz olmadığı durumlar da yok değil. Örneğin musafaha erkeklerin erkeklerle, kadınların ise kadınlarla tokalaşması, kucaklaşması ve selamlaşmasıdır. Erkeklerin kadınlarla musafaha etmesinde bir sakınca yoktur. Burada belirleyici unsur ise kadının dikkatli davranarak kendisine nikâh düşmeyen erkeklerle musafaha yapmasıdır. Örneğin bir annenin oğluyla musafahasında hiçbir beis yoktur. Fakat yolda karşılaşılan komşuyla kadının musafaha yapması caiz değildir. 

Peygamberimizin örnek davranışları arasında yer alması dışında sözlü olan bu sünneti aynı zamanda fiili olarak da tavsiye ettiğini hatırlatalım. Örnek davranışlarından birisi olan musafaha günümüzde de her Müslüman tarafından uygulanması gereken sünnetler arasında yer alıyor. Her zaman savalat getirmemizin bize faydası olduğu gibi bu sünneti de beraberinde yapmak önemlidir. Yine bir rivayette peygamber efendimiz Hz. Muhammed(sav) ‘’Hanginiz sevdiği bir kişiyle karşılaştığında salavat getiriyorsa Allah onun o an tüm günahlarını hemencecik affeder’’ buyurmuştur. 

İslam kültüründe insanların birbirleriyle karşılaştıklarında yapmaları gereken şeyler musafaha ile salavat olarak listelenebilir. Sırasıyla bir Müslüman selamlaşmasını şöyle ifade edebiliriz. 

• Esselamü Aleyküm
• Ve aleyküm selam 
• Musafaha yapmak 
• Allahümme salli âlâ seyidinâ Muhammed 

Selamlaşmanın Allah(c.c) rızasını kazanarak, O’nun elçisi peygamberimizin sünnetini yerine getirerek yapılabilmesi için salavat getirmek ve musafaha yapmak zorundayız. Bu yüzden hem erkekler hem de kadınlar bu geleneği yüzyıllardır sürdürüyorlar. 

Kadınların nikah düşebilecek hiçbir erkekle musafaha yapması caiz kabul edilmediği gibi aynı zamanda musafaha yapılacak yer konusuna da özel olarak eğilmeleri gerekiyor. Örneğin sokak ortasında, tanımadıkları ve nikah düşebilecek erkeklerin gözü önünde asla ve asla kadınların musafaha yapması caiz değildir. 

Çünkü İslami edep kurallarında bunlar değişmez kaidelerdir. İnsanların selamlaşmasına varıncaya kadar her alanda yol gösterici olan Kuran-ı Kerim ve hadislerde en önemli faktörlerden bir diğeri de selamlaşırken insanların birbirini öpmesidir. Bilhassa erkekler erkeklerle karşılaştıklarında musafaha yaparken birbirlerini yanaklarından öperler. 

Bu öpüşmeye İmam-ı Azam mekruh olarak bakmaktadır. Aynı şekilde İmam-ı Muhammed de bunun mekruh olduğunu net bir biçimde ifade eder. İmam-ı Ebu Yusuf ise mekruh değildir olarak net bir şekilde tam tersi görüşü savunur. Dini bir görevliyi, din konusunda bir alimi ya da dini açıdan bilgili birini öpmek ise dinin şerefini yüceltmek adına olumlu olarak yorumlanmıştır. 

Camilerde Musafaha Yapmak Doğru Mu?

Musafaha yapmanın Müslümanlar için sözlü ve fiili bir peygamber sünneti olması özellikle cemaatin buna dikkat etmesini mümkün kılıyor. Hemen hemen her camide cemaatin namaz kıldıktan sonra birbiriyle musafaha yaptığı görülür. Bu durum kimi için normal iken kimi için anormal karşılanabiliyor. 

Aynı konuyla alakalı olarak uzmanlara şu soru soruluyor. ‘’Camide tamamıyla Allah(c.c)’a yönelmiş bir biçimde, tüm kalbi duygularımla onu hissederken ve farz olan namaz ibadetimi gerçekleştirirken aniden birisi elini uzatarak illa ki musafaha yapmamı bekliyor. Bu peygamber efendimizin bir sünnetidir fakat farz olan namaz ibadetimi bölmem için bir sebep midir? Ayrıca ben tamamıyla temiz ve kalben O’na yönelmişken karşı taraftan gelen terli eli sıkmak neyin nesidir aklım almıyor. Şimdi size soruyorum. Tüm cemaatin namaz bittiğinde birbiriyle musafaha yapması emredilmiş midir? Musafaha yapılmasa ve camide cemaat namazını kıldıktan sonra hemen dağılsa günah mı işlemiş olur?’’ 

Buna karşılık verilen yanıt ise gayet nettir. ‘’Hayır herhangi bir musafaha emri bulunmamaktadır. Özellikle cemaat ile yapılan musafahaya dair hiçbir ifadeye rastlanmaz. Peygamber efendimiz(sav) yalnızca birbiriyle karşılaşan Müslüman erkekler erkeklerle, Müslüman kadınlar ise kadınlarla selamlaşarak musafaha etsin demiştir. Bunu sözlü bir sünneti olarak dile getirdiği gibi fiilen de topluma örnek olmuştur. Hem müminler arası sevgiyi ve saygıyı pekiştiren, aralarındaki iletişimi güçlendiren bir faktör olması hem de aynı standartta insanların bir arada olması bunun yapılmasını açıklayabilir. 

Tabii ki namazdan önce ya da sonra, herhangi bir ibadet öncesi ya da sonrası fark etmeksizin musafaha yapılması zorunludur gibi bir ayet ya da hadis bulunmuyor. Bu tamamıyla karşılaştığınız diğer bir müminle selamlaşmanız ve musafaha ederek peygamber sünnetini yerine getirmeniz ile amacına uygun şekilde uygulanmış olur.