Medd-i Lazım Nedir?

Medd-i lazım Özellikle Kuran-ı Kerim okurken layığıyla okuyabilmek için Arapça dilinin kurallarına hakim olmak çok önemlidir. Medd-i Lazım ise bunlardan birisidir. Türlerini, nasıl okunması gerektiğini ve hangi şartlarda gerekli olduğunu tüm detaylarıyla ele almakta fayda var. 

Medd terimini Arapça için uzatılması gerekli olan harfleri tanımlamak için kullanılan bir kavram olarak açıklayabiliriz. Medd-i Lazım oluşabilmesi içinse gerekli olan birkaç kriter var. Med harfinden sonra Lâzımî sükûn gelmesi durumunda direkt olarak Medd-i Lazım olarak tanımlanır. 

Dolayısıyla teknik olarak Medd-i Lazım oluşabilmesi için med harfi zorunludur. Aynı zamanda med harfinden sonra gelecek harfin şiddetli veya başka bir ifadeyle cezimli olması bir başka zorunluluktur. İşte bu bağlamda direkt olarak Medd-i Lazım söz konusu olur. 

Normal şartlarda bir elif uzunluğunda olduğunu düşünecek olursak Medd-i Lazım söz konusu olduğunda tam 3 elif uzatılması gerekir. Ki bu sayede 4 elif ölçüsünde okuma gerçekleştirilir. İşte bu durum da Medd-i Lazım olarak açıklanır. 

Medd-i Lazım Ne Zaman Olur?

Medd-i Lazım oluşabilmesi için kriterler aşağıdaki gibidir.

• Herhangi bir harf-i med olması gerekir.
• Harf-i med sonrasında mutlaka sebeb-i med, sükûn-i lâzım gelmelidir.
• Buna alternatif olarak med sonrasında cezimli yani şiddetli harfler gelmelidir. 
• Bu durumlarda Medd-i Lazım oluşur. 

Medd-i Lazım Örnekleri

Medd-i Lazım ne demek sorusuna daha iyi yanıt bulabilmenin yolu örneklerden geçmektedir. Aşağıda da bununla alakalı iki farklı örnek ve bunların açıklamalarını bulabilirsiniz. 

• يٰسٓ

Açılı mukatta’a harfleriyle يَا س۪يٓنْ şeklinde olan bu örnekte harf-i med olarak ‘’ ي’’ görülebiliyor. Harf-i med sonrasında ise cezimli bir harf olarak ‘’ نْ’’ nun geldiğini görüyoruz. Cezimli harfler bu bağlamda Lâzımi sükûn olarak kullanılır ve üç elif uzatılmak suretiyle Medd-i Lazım uygulanır. Medd-i Lazım uyarınca ‘’ س’’ harfinin okunması 4 elif ölçüsünde olmalıdır. 

• وَلَ الضَّٓالّ۪ينَ

Bu örnekte ise harf-i med Dad harfi olan‘’ ض’’ sonrasında gelen eliftir. Gelen ‘’ ا’’ harfinin med olduğunu fark ettikten sonra ardından gelen şeddeli harfi görmek zor değildir. Gelen ‘’ لْ لِ = لِّ’’ şeddeli harften dolayı bu şeddeli harfleri de Lâzım-î sükûn olarak kullanırız ve medd-i Lazım olur. Dolayısıyla dört elif ölçüsünde okunacak olan harf Dad harfi olan ‘’ ض’’ olarak belirlenir. 

Medd-i Lazım Türleri

Medd-i Lazım çeşitleri kendi içerisinde bazı dinamiklere dayalı olarak dört ana grupta incelenir. 

• Medd-i Lazım Kelimeyi Musakkale 

Eğer ki kelime içerisinde harf-i med sonrasında gelen sebebi med lazımi sükûn olarak şeddeli ise kelimeyi musakkale medd-i lazım oluşur. Örneği ise ‘’ لاَ تُضَارُّ’’ şeklindedir. 

• Medd-i Lazım Kelimeyi Muhaffefe  

Med harfinden sonra sebebi lazımi sükûn için cezimli bir harf geliyorsa kelimeyi muhaffefe medd-i lazım olarak yorumlanır. Örnek için ‘’ اٰلْٰٓنَ’’ incelenebilir. 

• Medd-i Lazım Harfi Musakkale 

Kelime içerisindeki harf-i med, sebebi lazımi sükûn olarak ayrı bir harfe şeddeli olarak geliyorsa bu durumda da harfi musakkale medd-i lazım olur. En net örnek olarak ‘’ ( قٓ )( الٓ ) ألَفِْ لآمِّيمْ’’ verilebilir. 

• Medd-i Lazım Harfi Muhaffefe  

Son olarak med harfinin ardından sebebi lazımi sükûn farklı bir harfe geliyor ve ceezimli bir harf ise harfi muhaffele medd-i lazım görmüş oluruz. Bunun örneği ‘’ قٓ’’ olarak değerlendirilebilir.