Kompozisyon Nedir, Nasıl Yazılır? Örneklerle Anlatım

Kalem kılıçtan kesin demişler ama kalemin sadece kendisi yeterli değildir. Etkili bir yazı kaleme almaya çalışmak yazanın elindedir. Kompozisyon yazımının kuralları ve bazı ipuçlarını sizler için derledik.

Kompozisyon Yazma Yöntemleri için İpuçları

• Sizden tam olarak ne istendiğini bilin. Bunu yapmak için kademeli olarak işe başlayın.
• Beyin fırtınası yapmak ve fikirlerinizi organize etmek, bir yere gittiğinizde hayatınızı çok daha kolay hale getirecektir. Fikirlerinizden ve destekleyici ayrıntılardan oluşan bir ortamda olma şansınız varsa arkadaşlarınızla bir araya gelin.
• Araştırmanızı yapın. Kaynaklarınızdan alıntılar ve açıklamalar kullanın, ancak kesinlikle tamamen kopya bir yazı kaleme almayın.
• Ernest Hemingway bir keresinde, Her şeyin ilk taslağı her zaman boktandır demişti. Yani ilk olarak yazdıklarınız iyi olmayabilir, ama taslağa göz atıp üzerindeki düzenlemeler yaparak onu kusursuz ya da en az kusurlu hale getirebilirsiniz.
• Taslağınızdaki herhangi bir yanlışı çözdükten sonra yazmaya başlayabilirsiniz. makalenizin son taslağı en iyisi olmalıdır.
• Hata olmadığından emin olmak için makalenizi dikkatlice okuyun ve hiçbir şeyin eksik kalmadığından emin olun.

Kompozisyon Giriş, Gelişme ve Sonuç Olarak Kaleme Alınır

Kompozisyon bize okullarda her zaman 3 farklı şekilde anlatılmıştır. Giriş, gelişme ve sonuç bölümü yer alır. İlk olarak kompozisyonun konusu neyse girişte bahsederiz, gelişme bölümünde detaylandırır ve örneklendiririz. Sonuçta da konuyu bağlar ve kapanışı yaparız. Aslında gelişme bölümünü tek paragrafta düşünmek doğru değil, 3 farklı paragrafa bölebiliriz.

Paragraf 1: Giriş

Paragraf 2: Gelişme 1

Paragraf 3: Gelişme 2

Paragraf 4: Gelişme 3

Paragraf 5. Sonuç

Bu yapının arkasındaki fikir okuyucunun işini kolaylaştırmaktır. Bir kompozisyonda ortaya konan fikirlerde okuyabilmek için, makaleniz benzer bir yapıya sahipse okuyan kişiler istediği bilgiye kolay şekilde ulaşabilir.

Kompozisyonun Giriş Bölümü Nasıl Olmalı?

Girişin temel amacı, konumunuzun ne olduğu hakkında bilgi vermektir. Etkili giriş paragrafları kompozisyon için çok önemlidir. Eğer giriş etkili olursa okuyucunun dikkatini çeker, yazıyı okumayı sürdürür ve hatta büyük keyif alabilir. Eğer saçma, ilgi çekmeyen bir giriş varsa kompozisyonunuz ilgi görmeyebilir.

Kompozisyon net olmalıdır. Anlattığınız konu ne ise okuyan kişi burada ne demek istemiş gibi endişelere düşmemeli ve bir cümleyle neyin ne olduğu en iyi şekilde aktarılabilmelidir.

Giriş cümlesinde eğer dikkat çekici bir örnek verirseniz okuyucunun ilgisini çekebilirsiniz. Taslak aşamasında bu alana iyi odaklanın, okuyucu yazının devamında ne geleceğini aşağı yukarı tahmin eder ve bu okumayı devam ettirmesini sağlar.

Giriş paragrafları çok uzun olmaz. Tek cümlede anlatabilirseniz ne ala, ama bu her zaman mümkün olmayabilir ve bu yüzde 3-4 cümleyi aşmayacak şekilde düzenlemeniz avantajlı olacaktır.

Kompozisyon Giriş Paragrafına Örnek

Hata yaptıklarımızdan mı yoksa doğru yaptıklarımızdan mı daha çok şey öğreniriz?

İnsanlar bir ağaç değildir, bu nedenle yaşadıklarından, deneyimlerinden bir şeyler öğrenerek şekillenmeye başlar. İnsanları bir şeyler uygulamalı olarak yaptığından öğrenmeye başlar. Aslında hata yapmak iyidir, çünkü bize çok şey katar. Doğru yaptıklarımızdan daha fazla şey öğreneceğimiz kesindir. Bu olay bilimsem olarak da günlük hayattaki örneklerle de kanıtlanmıştır.

Kompozisyon Gelişme Paragrafları Nasıl Olmalı?

Denemenin orta paragrafları topluca gelişme paragrafları olarak bilinir. Giriş paragrafında bahsedilen konu aslında gelişme bölümündeki konu hakkında ön bilgi verme amacı taşır.

Gelişmenin ilk paragrafında, aklınızdaki en iyi yazıları, örnekleri koymanız gereken yerdir. Olay burada kopar, kompozisyonda ne anlatmak istediğinizin bütün ayrıntıları, örnek cümleleri gelişme paragrafında yer alır.

Eğer, ünlü isimlerden alıntılar yapacaksanız bu alıntının konuyla olan bağlantısından da bahsetmeniz önemlidir. Yazımızın başında da bahsettiğimiz gibi, tamamen kopya bir yazı değil, sadece alıntı için yazıyı kopyalamanız gereklidir.

Örneğin: Kompozisyonda başarıdan bahsediyorsanız, başarılı olmak için çok çalışmak gerekir. O zaman bunu Ulu Önderimiz Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün şu sözüyle destekleyebiliriz: Hiçbir şeye ihtiyacımız yok, yalnız bir şeye ihtiyacımız vardır; çalışkan olmak. Konumuz başarı olduğu için bu alıntı tam yerinde oldu. Ayrıca, çok çalışarak başarılı olan kişileri veya onların yazılarını da örnek verebilirsiniz. Böylece alıntı yaptığınız kişinin ya da sözün neden alakalı olduğunu da aktarmış olursunuz.

Gelişme Paragrafı için Örnek

Thomas Edison, 19.yüzyılın son yıllarında adından söz ettiren, hayatımızı değiştiren bir icadı yapmış mucittir. Tabii, Edison ilk sefer ampulü bulamadı. O kadar çok denedi o kadar çok başarısız oldu ki biz olsak bu işte vazgeçebilirdik ama o geçmedi. 1000’i aşkın deneme sonrası yaptığı hatalardan dersler çıkardı ve sonunda başardı. Ama yapamadıklarını başarısızlık olarak görmedi, binlerce yol da olsa bazen hiçbirinin işe yaramayacağını ama sonunda başardığını dile getirdi.

Gelişme paragrafının ilki veya ikincisi bittikten sonra geçiş cümlelerine dikkat etmek gerekir. Okuyucuya bir bölümün nerede bitip diğerinin nerede başladığını göstermeye yarar. Bunu daha fazla açıklamak için örnek makalemizin ikinci gövde paragrafına göz atın.

Benzer şekilde, hepimiz kendi yolumuzda Edison’a benziyoruz. Ne zaman yeni bir şey öğrensek, ister bisiklete binmek olsun, araba kullanmak veya pasta pişirmek… Hatalarımızdan ders çıkarırız. Hatta bu işleri öğrenmek için eğitimler almaya bile hazırız. Hataları ne kadar erken yaparsak o kadar erken yeni şeyler öğreniriz, kendimizi geliştiririz ve zamanla performansımız da artar. Yumurta kırmayı bilmeden kek yapamayacağınızı öğrenerek işle başlarız ve bu şekilde yaşayarak öğrenmeye devam ederiz.

Umarım bu örnek yalnızca etkili bir ana paragrafın başka bir örneğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda nasıl yapıldığını da gösterir. Aralarında ayrım yapmak için geçiş cümleleri kullanılabilir.

Kompozisyon Sonuç Bölümü Nasıl Olmalı?

Sonuç paragrafı denemenizin sonunda gelse de sonradan düşünülmüş olarak görülmemelidir. Son paragraf, kapanışı yapacağımız, konuyu bağlayacağımız yerdir ve burası her ne kadar son olsa da önemlidir. Bir yazı ne kadar güzel olsa da sonunu iyi bağlayamazsanız iyi bir izlenim bırakamayabilirsiniz. Örneğin bir film izlediniz, sahneler mükemmel, sonu hayal kırıklığı yarattı… 90 dakikalık filmin 80 dakikası güzel olsa da o son 10 dakika sizin filme kötü demeniz için yeterli gelir. O yüzden kompozisyonun sonu da bu şekilde etkileyici olmalıdır.

Sonucu düşünmenin bir yolu, paradoksal olarak, ikinci bir giriş cümlesi olarak düşünmektir. Çok uzun olması gerekmese de iyi hazırlanmış 3 – 4 cümle yeterli olacaktır.

    Sonuç olarak, bir şey çok nettir: Hatalar, öğrenmemize ve gelişmemize başarılardan çok daha fazla yardımcı olur. Örnek olarak Her hatayı bir yanlış adım olarak değil de bir öğrenme olarak ele alırsak, hem bilimden hem de günlük deneyimlerden bunu doğrulayabiliriz. Deneyim, kendinizi geliştirme konusunda sınırsız bir yoldur.