Justinianus Kanunları ve On İki Levha Kanunları Arasındaki Benzerlikler ve Farklar?

Justinianus kanunları

Justinianus kanunları ile on iki levha kanunları birbiriyle her zaman karşılaştırılan kanunlardır. Özellikle benzerlikleri ve farklılıkları sürekli olarak söz konusu olabiliyor. Ki zaten teknik olarak birbirini besleyen bir yapıya da sahipler.

Hz. İsa(a.s)’den itibaren 6.yüzyılın başlarında Justinianus kanunları Roma hukuk kurallarını geçerli kılan bir düzenlemeyi meşrulaştırmıştır. Kanunlaşan Roma hukuk kuralları aslında temelinde 12 levha kanunlarını daha ileri noktaya taşımıştır. Ki beslendiği nokta da bizzat bu kanunlardır.

12 Levha kanunlarının 5 yılda bir olmak üzere yeniden düzenlenmesini amaçlayan ve 12 kişiden oluşan kurul tarafından yapılan bu derleme benzerliklere gebe olduğu gibi bazı temel farklar da doğurmuştur. Örneğin özel hukuk ile kamu hukuku birbirinden ayrılırken cezalarda da köklü değişikliklere gidilmiştir.

Eskiden yalnızca hapis cezası ile caydırıcılık sağlanmaya çalışırken, sonrasında hapishane yerine manastıra kapatılan suçlular görülmüştür. Bu iyi yola yönlendirmek, suçtan caydırmak ve doğruya erişmek için atılan bir adım olarak tanımlanıyor.

Justinianus kanunları dönemin Doğu Roma yani Bizans imparatoru olan Justinianus tarafından halk için pozitif bir adım olarak atılmıştır. Önceden geçerli olan 12 levha kanunlarını da içerisine alan, güncel yaşamı ve gerekliliklerini gözeten kanun tasarısı Roma hukukuna göre hayata geçirilmiştir. Özel hukuk ve kamu hukuku ayrımı bunun en net örnekleri arasındadır. Hatta günümüzde yürürlükte olan medeni hukuk göz önüne alındığında aileye, kişiye ve mirasa yönelik pek çok düzenleme günümüz kanunlarının temel taşı olarak yorumlanmaktadır.

Justinianus Kanunları ile ilgili şu ifadeleri söylemek doğru olacaktır.

• Doğu Roma yani Bizans İmparatorluğu döneminde Justinianus tarafından yapılmıştır.
• Hapishane dışında caydırıcı cezalar arasında manastırda ıslah etmek oldukça yaygınlaşmıştır. Bunun dışında madenlerde çalışma cezası yürürlüğe girmiştir. Sürgün ve tanzim yine cezalar arasında yer almıştır.
• Kadına miras hakkı tanınmıştır. Ayrıca kadın çocuklarına vasi olabilir tanımı kanuna girmiştir. Kadınlara ticaret yapma özgürlüğü, mal mülk edinme özgürlüğü kanuni bir hak olarak tanınmıştır.
• Çocuklar üzerinde babanın hakları anneye nazaran sınırlandırılmıştır.
• Borcu ödeyecek kadar mal satışı gerçekleştirilmiştir.

12 Levha Kanunları ile ilgili ise şu ifadeler doğru olacaktır.

• Roma döneminde çıkarılmış kanunlardır.
• Caydırıcı hapis ve benzeri cezalardan ziyade ölüm cezası hat safhadadır.
• Kadınların ticaret, mülkiyet ve miras hakları bulunmamaktadır. Bir kadın babasına, kocasına ya da erkek kardeşine tabii sayılır.
• Bir ailede tüm yetki ve sorumluluk babaya aittir. Diğer aile fertlerinin bir hükmü bulunmamaktadır.
• Borçlunun borcunu ödemediği kimse tarafından öldürülmesi olası görünürdü. Borçlunun borcu ödemediği kişi tarafından köle olarak alınıp satılması normaldi. Daha sonraları tüm malları borç karşılığında satılmaya başlandı. Burada da borcu ödeyecek kadarı değil tamamı satılıyordu.

Bakıldığı zaman Justinianus kanunları güncel gelişmelerle çağın gerekliliklerine adapte olmuş bir kanun tasarısı olarak 12 levha kanunlarını tedavülden kaldırmıştır.