Akarsu Biriktirme Şekilleri Nelerdir? Tanımları

Akarsu biriktirme şekilleri

Akarsu biriktirme şekilleri coğrafyanın önemli konu başlıklarından birisidir. Ülkemizde de pek çok akarsuda bu birikintiler görülebilir. Akarsu biriktirme şekillerini belirleyen faktörler ise değişkendir.

• Akarsuda taşınan materyallerin miktarı
• Akarsu yatağının eğimi
• Akarsuyun akımı
• Akarsuyun rejimi

Akarsular çeşitli materyalleri taşırlar ve bu akıma ve akış hızına bağlı olarak bazı noktalarda azalır. Taşıma kapasitesinin azaldığı bu noktalarda ise çeşitli birikintiler oluşur. Örneğin delta bu birikmeler arasında yer alır. Yine ovalar, ırmak adaları ve birikinti konileri akarsu biriktirme şekilleri arasında yaygın bir biçimde gözlemlenebilir.

Akarsu Biriktirme Şekilleri

Irmak Adası Nedir?

Akarsu belli noktalarda yatağın genişlediği, belli yerlerde ise akarsu yatağının daraldığı bir yapıyla görülebilir. Bu gibi durumlarda akarsu yatağı genişledikçe eğim azalmaktadır. Eğimin azalması ise akarsu tarafından taşınan materyallerin taşıma kapasitesinin düşmesi anlamına gelir. Zamanla zeminde kalıntı olarak biriken materyaller ise adacıklar oluşturur. İşte akarsu ortasında oluşan bu adalar ırmak adasıdır.

Birikinti Konisi Nedir?

Bazı birikinti konilerinde eğim o kadar azdır ki yassı bir görünüme sahiptirler. Bazılarında ise eğim daha yüksektir ve tam bir koni oluştururlar. Sebebi ise eğimli yamaçlardan geçen sular düzlüğe ulaşarak materyallerin burada birikmesinin sağlanmasıdır. Az eğimli yassı yapılara birikinti yelpazesi de denildiği görülebilir.

Ova Nedir?

Ovalar geniş düzlüklere verilen isimdir ve akarsu bu noktalarda derinlere gömülmemiş daha çukurda gözüken ve alüvyonlarla kaplı bir zemine sahiptir. Kendi içerisinde farklı gruplara ayrılan ovalar bulundukları nokta ile de doğrudan ilişkilidir. Örneğin dağ eteği ovasının oluşması için birikinti konilerinin birbiriyle birleşmesi gerekir. Taban seviyesi ovalarında ise denize yakın noktalarda deniz seviyesiyle güdümlü bir yapı görülür. Delta ovaları ise bir denize dökülen akarsuların bu birleşme noktasında biriken materyallerle oluşmaktadır. Delta ovası oluşabilmesi için kıyı derinliği az, fazla materyal taşıyan, güçlü kıyı akıntısı olmayan, gelgitin az olduğu noktalara ihtiyaç duyulur. Tüm şartlar uygunsa delta ovası oluştuğu görülebilir.

Menderes Nedir?

Akarsuların menderes oluşturabilmesi için bazı kriterler önem arz eder. Örneğin bozu oldukça uzayan akarsuların aşındırma gücü bir o kadar azalmıştır. Bu akarsular aynı zamanda akış hızında düşüş gözlemlenen akarsulardır. Az eğimli noktalarda büklümler meydana gelir ve buna menderes adı verilir. Menderesin dış kısmına çaprak, çaprak kısmından koparak biriken materyallere ise yığınak denmektedir. Menderes oluşumundan sonra akarsu yatağı değişebilir. Dolayısıyla kendi yatağından kopan bu mendereslere de kopuk menderes ismi verilir.