Voleybol, çağımızda en fazla mücadele edilen sporlar arasında yerini almıştır. Her sporda olduğu gibi oynanma şekli ve kuralları vardır. Elle oynanan bir oyun olarak görülse de vücudun diğer organları da kullanılır ama tutmak yasaktır. Voleybol sadece salonlarda oynanmaz. Plajda, havuzda ve sokakta oynanan türleri de vardır.
Voleybol nedir?
Ortadan ikiye bölünmüş bir saha ve bölünen yerde file bulunan, filenin bir tarafında 6 diğer tarafında da 6 oyuncu bulunan, takımların sayı almak için 3 vuruş hakkının olduğu, kuralları ve oynanış şekli olan bir spor türüdür.
Voleybol Tarihi
William Morgan 1885’te Voleybol oyununu icat etti. YMCA’da atletik bir direktördü. Basketbolu taklit etmeye çalışıyordu ve voleybolu buldu. O zamandan beri kurallar değişti, ancak hızla YMCA’da popüler bir spor haline geldi. Voleybol adı, Alfred Halstead adında bir adam, oyunun nasıl bir yapıya sahip olduğunu fark ettiğinde ortaya çıktı. Halk bunu voleybol adına ilan etti ve bu isimle anılmaya başlandı. Oyun ilk olarak 1964 baskısında Olimpiyatlarda oynandı. Kadınlar voleybol kategorisinde Japonya ilk altın madalyayı, erkekler voleybol kategorisinde ise ilk altın madalyayı SSCB kazandı.
Voleybol saha ölçüleri
Voleybol sahası bir dikdörtgen biçiminde tasarlanmıştır. Uzun kenarı 18 kısa kenarı 9 metre şeklidendir. Tam merkezi noktada yere değmeyen, havada duran bir file vardır. Filenin boyutu kadınlarda ve erkeklerde farklıdır.
Erkek takımları için 2 metre 43 santim, kadınlar için de 2 metre 24 santim olarak belirlenmiştir. Her takım 9 metrelik bir sahaya sahiptir. Burada da 2 tür çizgi vardır. Biri sahayı 3 metreye diğeri de 6 metreye bölmüştür. Her takım 6 oyuncudan oluşur ve yarısı defansif diğer yarısı ofansif oynar. 3 ve 6 metreye bölünen alanlardan 3 metrelik kısım defans oyuncuları içindir. Çizgiyi aşmalar oyun kuralları dışındadır.
Voleybol nasıl oynanır
Bir voleybol oyunu, her biri bir ağ ile ayrılmış altı oyuncudan oluşan iki takımdan oluşur. Altı voleybol sahası pozisyonu Pasör, Pasör Çaprazı, Smaçör, Orta Oyuncu, Libero oyuncuları yer alır.
- Başlamak için, hangi takımın topa önce vuracağını belirlemek için yazı tura atılır.
- 3 oyuncu defansif 3 oyuncu hücuma yönelik oynar.
- Ardından iki takımdan bir hata oluşana kadar toplanacak veya topa file üzerinden ileri geri vuracak. Her tarafın en fazla üç vuruş hakkı vardır.
- Amaç, topu filenin üzerinden göndererek, rakibin sahasına göndererek puan kazanmaktır.
- Oyuncular sürekli saat yönünde yer değiştirip dururlar.
- Rakip sahasına değen top sayı kabul edilir, çizgiler de sayıya dahildir.
- Voleybol maçları, genellikle üç veya beş set olmak üzere setlerden oluşur.
- Üç setlik maçlarda ilk iki set 25 puan ve üçüncü set 15 puandır. Her set iki puan farkla kazanılmalıdır. İki set kazanan ilk takım maçın galibi olur.
- Beş setlik maçlardan ilk dört set 25 puan ve beşinci set 15 puandır. Turnuva kuralları aksini gerektirmedikçe takım iki puan farkla kazanmalıdır. Üç seti kazanan ilk takım kazanır.
Manşet Nedir?
Sağ ve sol kolun yan yana tutulmasıyla topa vurulmasıdır. Dış değil, kolların iç bölümüyle vuruş yapılır.
Servis Nedir?
Servis, oyunun başlangıç vuruşudur. Servisi kullanan kişinin hiç kimsenin desteğine ihtiyacı yoktur, tek başına atışı yapar. Servisi kullanan kişi kendi sahasındaki çizgi aşmadan tek vuruşla topu rakip sahaya yollar. Genelde servisi kullanan topu atar, zıplar ve çok sert şekilde vurur.
Blok Nedir?
Blok, isminden de anlaşılacağı gibi rakipten gelen topun kesilmesidir. Çok kuvvetli bir hücumu geri püskürtür. Öyle ki bazen bloğu karşı rakip karşılayamaz ve sayıya giderken sayı verilir. 2-3-4 numaralı alandaki oyuncular blok hamlesini yapar.
Smaç Nedir?
Son vuruş adını da verebiliriz. 3 vuruş hakkında ikisi topun hücumcuya en şekilde verilmesi ve hücumcunun en sert şekilde topu rakip sahaya göndererek sayı alması amaçlanır. Voleybol maçı izlediyseniz, smaç vuracak kişinin bacaklarını çektiğini fark etmişsinizdir. Bunun amacı topa en sert şekilde vurabilmektir. Smaç sırasında defansif oyuncular 3 metrelik çizgiyi aşamazlar.
Voleyboldaki Oyuncuların Mevkileri
Her spor dalında olduğu gibi burada mevkiler önemli yer tutar. Pasör, Pasör Çaprazı, Smaçör, Orta Oyuncu, Libero olarak 6 oyuncu vardır ve bunların görevlerini sizler için yazacağız.
Pasör Görevi
Pasör, pasçı olarak da adlandırabiliriz. Smaç vuracak hücum oyuncusuna topu havalandıran oyuncudur. Eğer pası çok iyi atarsa sayı ihtimali yükselir, atamazsa smaçörün işi daha zordur. 2 ve 3 numaralı bölgede görev yapar.
Pasör Çaprazının Görevi
Pasör servisçi olacağı zaman ön kısma ilerler ve uzun pasla atağa kalkılmasını sağlar. 2 numara bölgesinde görev yapar.
Smaçör
Dört numaralı bölgede görev yapar. 2 oyuncu aynı görevi üstlenir. Smaçörlerden birisi servis atarsa çaprazındaki onun yerine geçer. Smaç yapan oyuncudur. Uzun paslarla hücuma gidebilir.
Orta Oyuncu
3 numaralı bölgede yer alır. Kısa pasları ile bilinir. Aynı görevde 2 kişi vardır, servis sırası geldiği zaman çaprazında olan kişi görevi üstlenir.
Libero
Voleyboldaki 6.oyuncudur. Takım içerisinde farklı forman rengi olan tek oyuncudur. Listeye adı yazılırken yanına L harfi yazılır. Bunun anlamı, başka hiçbir bölgede oynayamayacağıdır. Savunma görevini üstlenir. Servis atılmadan evvel defansta görev alan oyuncu ile değişikliğe gidebilir. Arka bölümde gerçekleşen bir durumdur. Arka bölümde parmak pas, manşet gibi toplara dokunabilirken üç metrede parmak pas alması yasaktır.
Voleybol Oyun Kuralları
- Voleybol sahasında herhangi bir zamanda sadece altı oyuncu bulunmalıdır. 3 ön sırada ve 3 arka sırada.
- Her serviste puan kazanılır, buna ralli puanı puanlaması denir.
- Oyuncuların topa art arda iki kez vurmalarına izin verilmez (blok vuruş sayılmaz).
- Sınır çizgisine çarpan bir top ‘içeri’ olarak kabul edilir.
- Bir top, antene, antenlerin dışındaki herhangi bir kabloya veya ağa, tamamen sahanın dışındaki zemin alanına, direğe veya hakem standına veya oynanamaz bir alanın üzerindeki tavana temas ederse ‘dışarı’ çıkar.
- Voleybol oyununda oyuncunun vücudunun herhangi bir kısmıyla topa temas etmek yasal olarak kabul edilir.
- Topu atmak, tutmak veya yakalamak yasaktır.
- 10 fitlik çizgiden veya bu çizgiden gelen bir servise saldırmak veya servisi engellemek yasa dışıdır.
- Servis tamamlandıktan sonra, ön hat oyuncularının filede yer değiştirmesine izin verilir.
- Maçlar setlerden oluşur, sayı oyunun seviyesine bağlıdır.
Voleybolla İlgili İlginç Gerçekler
- Oyun 1895 yılında Massachusetts’te icat edildi. Voleybolu icat eden kişi William G. Morgan’dı.
- Başlangıçta mintonette olarak adlandırıldı, ancak daha sonra voleybola dönüştürüldü. G. Morgan, Voleybol oyununu izleyen bir gözlemcinin, oyuncuların topu ağ üzerinden birbirlerine ileri geri volelediğini fark ettiğini duyduğunda oldu.
- Daha önce oyun sadece kapalı alanda oynanıyordu.
- Plaj voleybolu 1930’larda Kaliforniya’da başladı.
- İlk 2 kişilik plaj voleybolu oyunu 1930 yılında oynanmıştır.
- 1924’te oyun, Paris Olimpiyatları’nda resmi olmayan bir oyun olarak gösterildi.
- Erkek ve kadın voleybolu, 1964’teki Tokyo Olimpiyatları’nda resmi bir spor olarak tanıtıldı.
- 1947 yılında Uluslararası Voleybol Federasyonu (FIVB) kuruldu ve oyun resmi bir oyun haline geldi.
- Erkekler Dünya Şampiyonası 1949’da yapıldı. Kadınlar için ilk Dünya Şampiyonası ise 1952’de düzenlendi.
- İlk profesyonel plaj voleybolu şampiyonası 1976 yazında Will Rogers State Beach’te düzenlendi. Turnuvaya Olimpia Dünya Plaj Voleybolu Şampiyonası adı verildi.
- 1966’da: Plaj voleybolu hem erkekler hem de kadınlar için olimpik bir spor haline geldi.
- Ortalama olarak, oyuncular tek bir maçta yaklaşık 300 kez zıplar!
- Plaj Voleybolu, oyuncuların çok fazla giyinmesini yasaklayan kuralı olan tek olimpik spordur.
- Şimdiye kadar oynanan en uzun voleybol oyununun süresi 75 saat 30 dakikadır. Oyun Kingston, Kuzey Carolina’da oynandı.