Türkler uygarlıkları süresince birden fazla alfabe kullanmışlardır
Türkler uygarlıkları süresince birden fazla alfabe kullanmışlardır. Dönemsel olarak ve yaşadıkları coğrafyaya, coğrafyanın etkenlerine göre değişkenlik göstermiştir. Geçmişten günümüze kadar Türk tarihine bakıldığında 5 farklı alfabeye rastlamak mümkündür.
- Köktürk Alfabesi
- Uygur Alfabesi
- Arap Alfabesi
- Kiril Alfabesi
- Latin Alfabesi
Bunları ayrı ayrı ele aldığımızda ise Türklerin kullandıkları yazım alfabelerini şöyle özetlemek mümkündür.
Köktürk Alfabesi
Aynı zamanda Göktürk alfabesi ya da Orhun alfabesi olarak da adlandırılmaktadır. Toplam 38 harften oluşan alfabede 4 tane sesli harf yer almaktadır. Türklerin yazı dili için kullanmış olduğu ilk alfabeler arasında olduğu bilinmektedir. Erken dönem Türk kağanları ve boyları tarafından benimsenmiş ve sonrasında değişikliğe uğramıştır.
Eski Uygur Alfabesi
Uygurlar yerleşik hayata adapte olmuş, ticarette başarıya ulaşmış ve aynı zamanda şehir hayatını benimsemiş bir uygarlıktı. Bu gibi artılar ise onları tüccarlıkla nam salmış Soğutlar ile büyük bir ortaklığa itmiştir. Uygurlar Soğutlardan pek çok şey öğrenmiş olsalar da en önemli nokta onların alfabesini öğrenip ardından Uygur alfabesini yaratmış olmalarıdır. Zamanla Uygur ağzı yazı dili olarak Uygur alfabesi ile yazılabilir olmuş, Orta Asya başta olmak üzere geniş bir coğrafi yapıya yayılmıştır. Burada da Türk toplulukları eski Uygur alfabesini benimsemiş ve kabul etmiştir. Sonrasında Arap alfabesine geçen Türkler, bu geçişten ötürü ‘’eski’’ ibaresini alan Uygur alfabesini kullanmayı bırakmıştır.
Arap Alfabesi
Türklerin Arap alfabesine geçişinde en etkili faktör tabii ki İslamiyet’i kabul etmeleridir. Bu ortalama olarak 7.yüzyılın yarısından sonra gerçekleşen ve Emeviler ile Abbasiler tarafından yayılan bir Ortadoğu kültürüne dönüşmüştür. İslam dinini benimseyen tüm ülkeler, topluluklar ve coğrafyalar Arap alfabesine geçmiştir. Ki dünya genelinde Latif alfabesinden sonra gelen en yoğun kullanılan yazı dili Arap alfabesidir.
Kiril Alfabesi
Slav ulusların kullandıkları yazım dili için tercih edilen Kiril alfabesi tarihin köklü Slav yazıtlarına bakıldığında da karşımıza çıkmaktadır. O dönemlerde Kiril alfabesi ile Glagol alfabesi Slavlar için en çok tercih edilen yazı sistemleriydi. 9.yüzyılın ilk çeyreğinde ortaya çıkan Kiril alfabesi Aziz Kiril ve kardeşinin ortaya çıkarmasıyla beraber büyük bir coğrafyaya yayılmıştır. Fakat Slav dillerinde yazımı kolaylaştırsa da her dile uyum sağlayamamıştır. Ki buna karşın Türkler Kiril alfabesi kullanmıştır.
Latif Alfabesi
Latif alfabesi aynı zamanda Antik Roma İmparatorluğu tarafından kullanılan ve yaygınlaştırılan bir yazım dili olduğundan ötürü Roma alfabesi olarak da adlandırılabiliyor. Eski Yunan alfabesiyle benzerlikler taşıyan latif alfabesi Fenike alfabesinin bir türevidir. Ki günümüz alfabesinin modernize edilmiş hali de aslında özünde Fenike alfabesinden gelmektedir. Yani teknik olarak Türklerin tarih boyunca günümüze en yakın ve en çok kabul gören alfabe seçimi Latin alfabesi olmuştur. Son olarak da tercih edilen yazım dili sistemi Latif alfabesidir.