Fiiller 3 ana dal altında incelenir.
Fiiller 3 ana dal altında incelenir. Basit, türemiş ve bileşik fiillerdir. Bunlardan Türemiş olanının ne olduğunu, örnek cümlelerle anlatımı sizler için hazırladık.
Fiiller, öznenin ne yaptığını açıklayan bir cümledeki eylem sözcükleridir. İsim veya eylem köklerine yapım eki ilave edilerek türemiş fiiller oluşturulur. Sadece bir ek alma zorunluluğu yoktur, bazen çok sayıda ek de alabilir. Hangi türden türerse türesin fiiller, cümlede fiil gövdesi işlevi de görür. Fiiller, isimden türetilebildiği gibi fiilden fiil de türetmek mümkündür.
2 farklı şekilde türemiş fiile meydana getirmek mümkündür. Cümledeki olayı anlatırken farklı manaların yaratılabilmesi sağlanır. Türkçe için değerli bir dilbilgisi yapısıdır. Yapım eki aldıktan sonraki haline çekimlenmiş fiil ismi de verilir.
Türemiş Fiillerle Oluşturulmuş Örnek Cümleler
Bu alanda sizlere; yapım eki alarak, hem isimden hem de fiilden türemiş fiillere örnekler vereceğiz.
Su kelimesini baz alalım. Bu bir isimdir, ama biz bu sözcüğe –la ekini eklersek sula olur, yani sulamak demektir ki bu da fiil olduğunu gösterir. Bir kelimeinin fiil olup olmadığını anlamak için sonuna –mak, -mek, mastar eki getirilerek anlaşılır. İsimden fiil türetme öreğinden sonra bir de fiilden fiil türetene bakalım.
Gülmek kelimesini ele alalım. Gül kökü açısından bir fiildir, tabii, bir çiçek olarak kullanılmadıysa… Gülümse kelimesi de sonuna –mek eki aldığı için fiil olur. Gülmek de gülümsemek de fiildir. Fiilden fiil türemiştir.
Bunun gibi çok sayıda örnek vermemiz mümkün. Aşağıda vereceğimiz çok sayıda örnek ile konuyu daha iyi anlamınızı sağlayacağız.
- 30 yıllık hayatında sanırım ilk defa doğruyu söylemedi. (Söyle-söyleme) söylemek fiilden söylememek fiil türetilmiştir.
- 5 dönüm araziyi 12 saatte zar sor suladı. (su-sula) Su kelimesi isimdir, sulamak ise fiildir. İsimden fiil türemiştir.
- Çok sıcakkanlı olsam da birine hemen bağlanamam. (Bağ-bağlan-bağlanma) Bağ kelimesi isimdir, bağlanmak ve bağlanmamak fiili türetilmiştir.
- Düğün için mükemmel bir abiye almış, nerden aldın diye sordum, internetten getirtmiş. (getir-getirt, getirtmiş) getirmek fiilden getirtmek fiili türemiştir.
- Karakter olan çok inatçıdır ama bir süredir inatlaşmıyor. (inat-inatlaş-inatlaşma) İnat kelimesi isimdir, inatlaşmak ve inatlaşmamak fiildir.
- 5 yaşında olmasına rağmen büyük bir balonu şişirdi. (Şiş-şişir) Şişmek fiildir, şişirmek de fiildir, fiilden fiil türemiştir.
Aşağıdaki Örnekleri de Siz Bulmaya Çalışın
- Tam bahar havası var, herkes dışarıda uçurtma uçuruyor.
- Havada tek bir bulut bile yoktu her yer birden karardı.
- Tek başına gitti zannettim, kuzeninin yanında olduğunu duyunca rahatladım.
- Bu onun en sevdiği şarkıdır, yine dinledi yine duygulandı.
- Bir şeyler karalamayı çok seviyor ama yazmadan evvel düşünceli görünür.
- Aysel abla bütün okulu baştan aşağı temizledi.
- Kütüphanedeki kitapların bir düzeni yoktu, harf sırasına göre düzenlediler.
- Bu laptopu 10 senedir kullanıyor, bence düzelmez.
- 30 bin liralık telefonu denize düşürdü.
- Tam dik bir yokuş çıkıyordum ki araç arızalandı.
- En sevdiğim sanatçının konseri vardı ama kötü hava şartlarından dolayı ertelendi.
- Sahaya yabancı maddeler atılınca maçı durdurdu.
- Ailem alışverişten geliyordu ama bütün torbaları babam taşıdı.
- Yaşlı adam çocukları görünce gülümsedi.
