PH Cetveli
PH bir çözeltinin asit ya da baz olduğunu tanımlayan bir kavramdır. Bir diğer deyişle nesnenin asitlik bazlık derecesini gösteren bir ölçü birimidir. Ph kavramından ilk kez bahseden kişi Danimarkalı kimyager, Soren Peder Lauritz Sorensendir. 1909 yılında bilim dünyasına kazandırılmış olan ph kavramı bilimsel araştırmalarda asit baz ilişkisinin aydınlanmasında önemli bir gelişme olmuştur. Ph kavramındaki P harfi eksi algoritmanın matematiksel sembolünden gelmektedir.
H harfi ise hidrojenin kimyasal formülünü temsil etmektedir. Asit ve bazlar bünyelerinde, serbest hidrojen ve hidroksil iyonları bulundurmaktadırlar. Belli koşullarda bir çözelti içerisinde bu iyonların ilişkileri değişmez olduğu için, içlerinden birini tespit etmek için diğerini bilmek gerekmektedir. Bu anlamda Ph Hidrojen aktivitesinin seçici bir ölçümü olsa da asitliğin de bir ölçüsüdür.
Ph değerindeki bir birimlik değişim, aslında çözelti içindeki hidrojen iyon değişimindeki on katlık değişime denk gelmektedir. Ph ölçüm çizelgesi; asit, alkali ve tarafsız şekilde sınıflandırılmış olup, 0dan 14e kadar olan rakamlarla derecelendirilmişti durumdadır.
Ph ölçerken kullanılan birçok yöntem vardır, bunlar; ph kâğıtları, ph metreler ve tasarlanmış çeşitli göstergelerdir. Ph ölçeği uluslararası standartlara ve geçerliliğe göre belirlenmiştir. Ph cetvelinde 0-14 arsındaki dizilimde; 0 aşırı asit tanımı taşırken, 14 ise aşırı alkali yani bazik olması anlamını taşımaktadır. 0dan 14e doğru gittikçe alkali derecesi artmaktadır. 14lük çizelgenin tam ortası olan 7 ise nötr olarak tanımlanmakta, çözeltinin ne asit ne de baz olduğunu göstermektedir.
Ph yüksekliği bazik olması anlamına gelmektedir, kusmalar, uzun süren soğuk banyo ve alkali yapıcı maddelerin vücuda fazlaca alınmamasından kaynaklanabilmektedir. Tam aksi olan ph düşüklüğü ise, asidik özelliklerin baskın olduğu durumlarda ortaya çıkar.
Sindirim ve boşaltım sistemleri haricindeki vücut sistemleri ve organları alkali düzeydedir ve vücudun sıvı çözeltisi olarak niteleyebileceğimiz kanımızın ph değeri 7,4tür. Eğer kandaki ph değeri 7,4ün üstüne çıkar ya da ya da altına inerse yani asidik tarafa doğru kayarsa, vücudumuz hastalıklara açık hale gelmektedir.
Ayrıca tükettiğimiz besinlerin içerdiği mineraller onların asidik ya da alkali yani bazik olmasını sağlar. İyot, klor, kükürt gibi elementler asidik özellikler gösterirken, özellikle kemik gelişiminde önemli rol oynayan kalsiyum, kanda ve kas kasılmasında etkili görev alan potasyum, sodyum, demir ve magnezyum gibi elementler ise alkali yani bazik özellikler taşımaktadır.
Günlük yaşantımızda beslenme özelinde, tükettiğimiz besinlerin %30u asidik yapılı olurken %70i bazik oranda olması beklenir. Kullanım amacına göre değişiklik gösterse de 4 çeşit ph metre çeşidi bulunmaktadır, bunlar; masa tipi, kalem tipi, cep tipi, pano tipi olarak genel anlamda gruplanabilir. Yaygın olarak hemen hepimizin eğitim öğretim hayatımızda, derslerimizde deneyimlediğimiz bir ph yöntemi ise turnusol kâğıdıyla asit baz dengesine bakmaktır.
Genelde fen bilimleri dersinde çeşitli deneyler yoluyla asit baz konusunu somutlaştırmaya çalışılmıştır. Çözeltilerdeki ast baz dengesini ayırt etmek için kullanılan turnusol kağıdı, hem kullanım olarak kolay hem de diğer teknolojik metrelere göre daha ulaşılabilir olduğu için tercih edilmektedir.
Turnusol kâğıdı asitle teması söz konusu olduğunda kırmızı rengi alırken, eğer alkali bir yapıyla teması söz konusuysa mavi rengi almaktadır. Eğer ölçülmek istenen biz gazın ph ise, turnusol kâğıdını ıslatmak gerekmektedir. Ph cetvelini sadece kimyagerler bilim alanında değil, süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri, yüzme havuzları, yemek sektörü, sanayi atık suları, içme suyu gibi çok çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Bu alanlarda ph aralıklarının doğru tespiti için, maddeyi ölçen hassas cihazlar kullanılmalıdır. Ph düzeyinin normal seviye olması canlılığın zarar görmemesi içi oldukça önemlidir.
