Osmanlı’da Şah Unvanını Kullanan ve Sikkelere Unvanını Bastıran İlk Padişah
Osmanlı dönemi tarihimizin en önemli aşamalarından birisidir. Bundan dolayı genel kültür sorularında veya bilgi yarışmalarında da bu dönemle alakalı pek çok soru kalıbına rastlayabiliyoruz. Özellikle Osmanlı’da şah unvanının kullanımı ile ilgili sorular daha da sık görülüyor. Bu kez şah unvanını kullanan ve paraya ilk kez şah unvanını sikkelere yazdıran padişah hakkında bir soruyla karşılaşıyoruz.
Soru: Osmanlı’da şah unvanına sahip olup ilk kez unvanını sikkelerin üzerine yazdıran padişah hangisidir?
- Fatih Sultan Mehmed
- Yavuz Sultan Selim
- Kanuni Sultan Süleyman
- Yıldırım Beyazid
Sorunun doğru cevabı B şıkkı olan Yavuz Sultan Selim’dir.
Osmanlı’da Şah Unvanı Hakkında Bilgi
Osmanlı imparatorluğu pek çok padişah tarafından yönetilmiş ve çeşitli evreler geçirmiştir. Padişahların aldığı unvanlar arasında ise şah ile şehinşah bulunuyordu. Bunu kaynak olarak Ahmedi’den İskendernâme’ye bakarak anlayabiliyoruz. Aynı şekilde Enveri’den Düstûrnâme’de de bu unvanlar açıkça belirtiliyor. 14.yüzyılın kaynaklarında şah unvanının padişahlar tarafından kullanıldığı bilgisine artık sahibiz.
Öncesinde padişahların tuğralarına bakıldığında herhangi bir şah unvanına rastlamak mümkün değildi. Fakat Yavuz Sultan Selim bu ekolü başlatan isim oldu. Keza Yavuz Sultan Selim ilk kez sikkelerin üzerine kendi unvanı olan şahı bastırdıktan itibaren III.Ahmed zamanına kadar bu gelenek sürdü.
Şah unvanının tuğralarda kullanımı ise ismiyle han kelimesinin arasında yer almasıyla mümkün olmuştur. Örneğin Yavuz Sultan Selim tuğralarında Selimşah ismini kullanmıştır. Yine akabinde Kanuni Sultan Süleyman tarafından da Süleymanşah olarak tuğralara unvan basımı sürmüştür.
Sancaklarda şehzadeler bu isimlerle yer aldıklarından dolayı aslında ismi tamamlayan bir yanı olduğunu da söylemek gerek. En basitinden II. Beyazid örnek olarak alındığında şehzadelerine baktığımızda Selimşah, Alemşah, Şehinşah isimlerine rastlayabiliyoruz. Sikkelerin üzerine şah unvanının bastırılmasının akabinde bir diğer yenilik ise Kanuni Sultan Süleyman tarafından getirilmiştir.
Kendisi evrakların üzerine Süleymanşah olarak belirtilen ifadeye yer vermiştir. Yavuz Sultan Selim’in oğlu olan Süleyman tabii ki bu geleneği Yavuz Sultan Selim’den almıştır. Zira Şah İsmail’e gönderdiği mektuplarda da Selim her zaman Sultan Selim Şah olarak kendisinden bahsetmiştir.