Metamorfik Kayaçlar
Metamorfik kayaç aslında bir diğer ismiyle başkalaşım kayacı olarak da adlandırılabilir. Hatta başkalaşım kayaçları olarak daha fazla anıldığına da rastlamak mümkündür. Kayaç türleri arasında yer alan metamorfik kayaçların oluşum evresi ise aslında bir süreci tamamıyla kapsayabilir.
Yerkabuğu çeşitli hareketlenmeler ve volkanik püskürmeler sonucunda yeniden şekillenerek oluşmuştur. Tortul kayaçlar bu tarz aktivitelerin ardından tekrardan yerkabuğunun altına gömülüp burada kalabilirler. Elbette ki yerkabuğunun altı baz alındığında burada hem yüksek bir sıcaklık, hem de inanılmaz bir basınç söz konusu olacaktır.
Bu basınç ve sıcaklık farkı ise direkt olarak kayacın yapısını etkileyebilecek bir standarda ulaşır. İşte bu noktada da eski formu değişen bu kayaçlar metamorfik kayaçlar olarak adlandırılır. Yeryüzünde başkalaşım kayaçları arasında hepimizin bildiği örneklere de rastlamak mümkündür.
- Mermer
Bilhassa Türkiye’de mermer yataklarının çok fazla olması ile beraber hepimizin en çok aşina olduğu başkalaşım kayacı mermerdir. Mermer aslında kalker isimli tortul kayacın yerkabuğunun altına girdikten sonra yaşadığı kimyasal farklılığın ardından oluşmuştur. Suda çözünebilen türleri olduğu gibi suyu çok az miktarda geçiren türleri de vardır. Mermer beyaz veya sarıya çalan bir gri renkte olabilir. Kalkerin basınç ve sıcaklık ile beraber kimyasal yapısı yeni bir kayaç doğurmuştur ve başkalaşım kayacı olarak mermer ortaya çıkmıştır. Ülkemizde Denizli, Afyon, Muğla ve Marmara adası mermer yatakları açısından son derece önemli lokasyonlardır.
- Elmas
Elmas en değerli taşlar arasında yer almasına karşılık başkalaşım kayaçları arasında yer almaktadır. Henüz metamorfik bir aşama geçirmeden evvel ise taş kömürü olduğunu söylemeliyiz. Taş kömürü tortul kayaçlar arasında yer alan ve yerkabuğunun altında basınç ve sıcaklık ile beraber değişime uğrayarak elmasa dönüşümü sağlayan faktördür. Bu kimyasal değişim içeriğindeki tüm bileşenleri kaybeden ve yalnızca karbondan ibaret kalan taş kömürünün sertleşip elmasa dönüşmesiyle oluşur.
- Kuvarsit
Safken beyaz renkte olan, kesici aletlerin yapımında kullanılmasıyla canlı yaşamının en önemli maddelerinden birisine dönüşen başkalaşım kayacıdır. Kumdan oluşur ve kumun yerkabuğunun altında sıcaklık ve basınca maruz kalmasıyla beraber kuvarsit ile karşılaşırız.
- Gnays
Sert ve büyük yapılı başkalaşım kayaçlarından olan Gnays aslında granitin yerkabuğunun altına tekrar girmesiyle oluşur. Granit iç püskürük kayaçlar arasında yer alır ve yer altına tekrardan girdiğinde kimyasal değişimlerle Gnays’a dönüşür.
- Şist
Metamorfik kayaçlar arasında bir diğer örnek ise Şist olarak karşımıza çıkıyor. Özünde kil taşı olan ve yerkabuğunun altında yeteri miktarda sıcaklığa ve basınca yeniden maruz kalmasıyla oluşan bir başkalaşım kayacıdır.