İslam tarihinde Mescid-i Haram ve Mescid-i Nebi terimleri her zaman önem teşkil etmiştir. Konu hakkında daha detaylı bilgi arayanlar ise bu iki mabedin ne gibi niteliklere sahip olduğunu merak edebiliyorlar.
Öncelikli olarak Mescid-i Nebi ya da Mescid-i Nebevi bizzat peygamber efendimiz Hz. Muhammed(sav) tarafından yaptırılmış bir camidir. Hatta sonrasında da inşa edilen camiler için bir rol model olmuştur. Medine’de bulunan Mescid-i Nebevi aynı zamanda peygamber efendimiz Hz. Muhammed(sav)’in mezarının da bulunduğu bir yapıdır.
Mekke’den Medine’ye başlattığı hicretin hemen ardından peygamber efendimiz Hz. Muhammed(sav)’in ilk icraatları arasında yer alan Mescid-i Nebevi inşaatı aynı zamanda Mescid-i Kuba ile birlikte onun tarafından yaptırılan iki mescidi ifade eder.
Kuran-ı Kerim’de ismi geçmese de Tevbe suresinde 9/108’e bakıldığında ‘’takva üzerine kurulmuş ilk mescid’’ ifadesinde Mescid-i Nebevi ya da Mescid-i Kuba’dan bahsedildiği düşünülmektedir. Özellikle peygamber efendimizin kabrinin yer alması ve onun tarafından yaptırılması Medine’ye giden tüm Müslümanlar için uğrak bir noktaya dönüşmüş olmasını sağlar.
Mescid-i Haram ise aslında hepimizin bildiği, Kabe’yi çepeçevre saran mescidin ta kendisidir. Aynı zamanda bilinen ilk mescid olma özelliğine sahiptir. Kuran-ı Kerim’de ise ismi 15 kez zikredilmiştir. Mescid-i Haram ile beraber aynı zamanda şu tabirler burayı tanımlamak için kullanılmaktadır.
- el-beyt,
- el-beytü’l-atîk,
- el-beytü’l-ma‘mûr,
- el-beytü’l-harâm,
- el-harem,
- el-haremü’l-Mekkî,
- Harem-i şerif,
- Kâbe
- Durâh
Kabe’nin etrafını sarmalayan ve ibadet edilmek için kullanılan mescid için Mescid-i Haram ifadesi kullanılır. Burayı tanımlamak için kullanılan Harem-i şerif ise aynı zamanda Kudüs’te Mescid-i Aksa, Medine’de peygamberimizin mezarının da yer aldığı Mescid-i Nebevi için de kullanılabilir.
İlk kez Kuran-ı Kerim müjdelendikten sonra İslamiyet’i tebliğ etmeye başlayan peygamber efendimiz Hz. Muhammed(sav) yeryüzünde bilinen ilk mescid olan Mescid-i Haram’ı kullanmış. Tabii ki o dönemde buna fazlasıyla karşı çıkan topluluklar olmuş fakat o yine de Mescid-i Haram’da tebliğlerini sürdürmüş, Hacerülesved ile Rüknülyemânî arasında namaz kılmaya ve insanları İslam ile ilgili bilgilendirmeye devam etmiştir.
Hz. Muhammed(sav) kendisini insanlara doğru yolu sunmak adına feda etmiş bir önder olarak bu süreçte en büyük desteği Hz. Ömer’den görmüştür. Hz. Ömer’in İslamiyet’i kabul etmesiyle beraber Mescid-i Haram özellikle toplu şekilde namaz kılan ilk Müslümanlara ev sahipliği yapmıştır. Bu süreçte de tarih boyunca ilk mescid olarak anılması mümkün olurken aynı zamanda İslam’ın yayılmasında da önemli bir rolü üstlenmiştir. Kuran-ı Kerim’de de defalarca kez zikredilmiş olması Müslümanlar tarafından kutsal mekânlar arasına girmesini sağlamıştır.