Matematik derslerinde bölme işlemi
Matematik derslerinde bölme işlemi yaparken karşımıza 4 farklı tanım çıkar. Bunlar; bölünen, bölen, bölüm ve kalandır. Hepsinin ayrı ayrı tanımlarını ve örnekleri vereceğiz.
Bölme İşlemi Yaparken Kullanılan Terimler
Bölünen Nedir?
Bölünen, bölmek istediğimiz sayının kendisidir, parçalara ayırmak istenen sayıdır.
Bölen Nedir?
Bölüneni, yani bölmek istediğimiz sayı kaça bölmemiz gerektiği belirten sayıdır.
Bölüm Nedir?
Bölünen sayının bölme işleminden sonra kaç parçaya ayrıldığı gösteren sayıdır.
Kalan Nedir?
Bölme işleminde bazen parçalar ayırmak istediğimiz sayı tam olarak bölünmez ve ortaya bir kalan çıkar.
Bölme İşlemi Hakkında Kurallar
Bölme işlemi sadece matematik dersinde, sınavda karşımıza çıkmaz. Hayatın her alanında bunu kullanabiliriz. Bir elmayı 4 kişiye dağıtmak için 4 eşit parçaya bölmemiz gerekir. Karpuz dilimleyeceksek herkese 5’er dilim bölerek dağıtabiliriz. Bölme işleminde bazı hususlara, kurallara dikkat etmek gerekir.
4 terimden kalan sayı, aslında bölen sayıdan büyük olma ihtimali yoktur, eğer böyle bir şey varsa işlem yanlıştır.
Bölen ve bölümdeki rakamlar çarpılıp üstüne varsa kalanı eklersek bölünen sayıya ulaşırız. Bir nevi sağlama diyebiliriz.
Bölme İşlemiyle İlgili Örnek Sorular
Soru 1: 108 sayısının bölüm 10, kalan 8 ise bölen sayı nedir?
Bölme işlemi yaparken bölüm-bölen gibi terimler birbirinin yerine geçebilir. Böle için bir problem yaratmaz. Bize böleni sormasıyla bölümü sorması aynı kapıya çıkar. Yani biz 108 sayısını 10’a bölerek böleni de buluruz. 10×10+8= 108’dir. Yani bize sorduğu bölen sayısı da bölümde olduğu gibi 10 çıkacaktır.
Soru 2: X sayılı bir bölmede, bölen sayı 11, bölüm 7 kalan sayı ise 10 ise bölünen kaç çıkar?
Yukarıda verdiğimiz formüllere, kurallara ve diğer örnek soruya bakarak sorumuzu çözelim. Buradan bölen ve bölüm sayısı birbiriyle çarpıldıktan sonra kalan sayı eklenmelidir.
11×7=77
77+10=87 sonucuna ulaşırız. Sağlamasına yapacak olursa; 87/11=7 kalan sayı da 10 olacaktır.
Soru 3: X sayısı bölündükten sonra kalan sayı 6 çıkmaktadır. Bölüm bölenin iki misli olduğuna göre bölünenin alabileceği en küçük sayı kaçtır?
Yukarıdaki kurallar bölümüne tekrar bakalım. Kalan sayının bölene eşit ya da büyük olamayacağını görmüştük. Yani kalan 6 olduğuna göre biz en küçük sayıyı 7 olarak verebiliriz. Eğer bölüm 7 ise bölen 2 misli olduğundan 14’e eşit olur. 14×7=98 kalan 6 sayısını da eklediğimizde 104 sayısına ulaşırız.
104/14=7 buradan kalan 6 olacaktır. Sağlamasını yaptığımızda da doğru sonuca ulaşıyoruz. Bu tip sorularda en büyük soramaz çünkü sonsuza kadar gider, bu yüzden küçük olanı soracaktır. Bölünen, bölen, bölüm ve kalan sayı hakkında örnekler ve kurallar umarım yararlı olur.
