İbn-i Heysem
2015 yılı, Arap bilim adamı İbn-i Heysem tarafından yazılan optik üzerine Kitab al-Manazir’in yedi ciltlik dikkat çekici incelemesinin ortaya çıkışının 1000. yıldönümüdür. Yaklaşık bin yıl önce günümüz Irak’ında doğan Al-Hasan Ibn-i Heysem (Batı’da ilk adının Latinceleştirilmiş biçimiyle, başlangıçta Alhacen ve daha sonra Alhazen olarak bilinir) önemli bir bilim adamıydı. Görme, optik ve ışık anlayışına katkıları çok büyüktür.
Araştırma metodolojisi, özellikle teoriyi doğrulamak için deneyi kullanma, daha sonra modern bilimsel yöntem olarak bilinen şeye belirli benzerlikler gösterir. Optik Kitabı (Kitab al-Manazir) ve Latince çevirisi (De Aspectibus) aracılığıyla fikirleri, Avrupa Rönesansı da dahil olmak üzere Avrupalı bilim adamlarını etkiledi. Bugün birçok kişi onu optik tarihinde önemli bir figür ve Modern Optiğin Babası olarak görüyor.
İbnü’l-Heysem, bilim, teknoloji ve tıpta birçok büyüleyici gelişmenin yaşandığı Müslüman medeniyetinin altın çağı olarak bilinen yaratıcı bir dönemde doğdu. İspanya’dan Çin’e yayılan bir bölgede, farklı inanç ve kültürlerden ilham verici erkek – kadınlar, eski uygarlıkların bilgisine dayanarak dünyamız üzerinde büyük ve çoğu zaman takdir edilmeyen bir etkisi olan keşifler yaptılar.
İbn-i Heysem Hakkında Ayrıntılar
İbn-i Heysem’in eseri, delil ve delile yaptığı vurguyla dikkat çekiciydi. Bilim insanının amacı gerçeği öğrenmekse… o zaman kendisini okuduğu her şeyin düşmanı haline getirmelidir Bununla, yazılanları körü körüne doğru kabul etmek yerine, test etmek için deneyler yapmanın gerekli olduğunu kastetmişti.
İbn-i Heysem, 965 yılında Basra’da doğdu ve 1040 yılında Kahire’de öldü. Işığın özelliklerini, görme mekanizmasını ve sürecini inceleyen ilk bilim adamlarından biriydi. Teorilerinin ve fikirlerinin deneysel kanıtını aradı. Mısır’da yaşadığı ve ev hapsi olarak adlandırabileceğimiz bir süre altında geçirdiği uzun yıllar boyunca, en ünlü eserlerinden biri olan Yeni Optik isimli kitabı yazmıştır.
İbn-i Heysem, optik, matematik ve astronomide önemli ilerlemeler kaydetti. Optik konusundaki çalışmaları, teorileri ve hipotezleri test etmek için dikkatlice tasarlanmış deneylere güçlü bir vurgu ile karakterize edildi. Bu bağlamda, modern bilim adamlarının araştırma araştırmalarında bağlı kaldıkları prosedüre biraz benzer bir prosedür izliyordu.
Görme sürecinin nasıl açıklanabileceğine dair farklı görüşler yüzyıllardır esas olarak klasik Yunan düşünürleri arasında konuşuluyordu. Bazıları gözlerden ışınların çıktığını, bazıları ise bir nesneyi temsil etmek için göze bir şeyin girdiğini düşündü. Işığın görsel sürecin önemli ve bağımsız bir parçası olduğunu söylemiştir. Akıl ve deney yoluyla kanıtlamak için görme hakkındaki bu fikirlerin sistematik bir eleştirisini üstlenmiştir. Böylece görmenin ancak bir ışık ışını göze girmeden önce parlak bir kaynaktan yayıldığında veya böyle bir kaynaktan yansıdığında gerçekleşeceği sonucuna vardı.
- 965 yılında Basra’da Müslüman medeniyetinin entellektüel en parlak döneminde doğdu.
- Nil üzerinde bir baraj inşasına yardım etmek için Mısır’a davet edildi. Bir saha ziyaretinden sonra, projeye devam etmeyi reddetti ve 10 sene ev hapsinde kaldı.
- Karanlık bir odaya giren ışığın gözlemlerinden yola çıkarak, ışığı ve görüşü anlamada büyük ilerlemeler kaydetti.
- Keşifleri, gözlerimizin nasıl gördüğüne dair eski görüşlere önemli bir revizyon yapmasını sağladı.
- Galen ve diğerlerinin daha önceki çalışmaları üzerine yaptığı çalışmalarla, lens, retina ve kornea gibi gözün çeşitli bölümlerine isimler verdi.
- Deneysel bilimde yeni standartlar belirledi ve büyük Optik Kitabı’nı 1027 civarında tamamladı.
- Yazdığı kayıtlara geçen 96 kitaptan sadece 55’inin hayatta kaldığı bilinmektedir.
- 1040 yılında 74 yaşında öldü.
Optik Kitabı Latinceye çevrildi ve Orta Çağ, Rönesans ve Aydınlanmanın birçok bilim adamı üzerinde önemli bir etkisi oldu. Örneğin, Perspectiva optik kitabı 1275 civarında Erazmus Witelo tarafından yazılmıştır ve daha sonra insanlar onun İbn-i Heysem Optik Kitabını büyük ölçüde kopyaladığını fark ettiğinde Alhazen’in Maymunu olarak adlandırılmıştır.
