Homojen Karışım Tanımı
Homojen bir karışım, kütle boyunca eşit olarak dağılmış parçacıklardan oluşur. Homojen bir karışıma en iyi örnek, şeker ve su çözeltisidir. Şeker suda çözündüğünde, şeker molekülleri su molekülleri arasında eşit olarak dağılır. Her ikisi de sıvı fazdadır ve fiziksel olarak ayrılamazlar.
Homojen karışımlar buharlaştırma, kromatografi ve damıtma işlemleriyle ayrılabilir.
Homojen karışımlara örnekler
- Homojen karışıma en iyi örnek havadır. Hava, atmosfere eşit olarak dağılmış bir gaz karışımıdır. Gaz molekülleri birbirinden uzak olduğu için her zaman eşit olarak karışır ve heterojen karışımlar oluşturmazlar.
- Doğal gaz, yakıt olarak kullanılan birçok gazın bir karışımıdır.
- Alaşımlar, pirinç, çelik, bronz, gümüş vb. gibi tek bir faz içeren iki veya daha fazla metalin karışımıdır.
- Benzer fazların kimyasal çözeltisi homojen bir karışımdır. Örnek şekerin sudaki çözeltisidir.
- Bulaşık deterjanı, sirke gibi günlük hayatta kullanılan kimyasallar.
- Tuz konsantrasyonu, çözünme limitini artırana kadar tuzlu su homojen bir karışımdır. Tuz suda çözünürse, suda eşit olarak dağılır. Doğada olduğu gibi, partiküler madde parçaları varsa deniz suyunun heterojen olabileceğini unutmayın.
- Kahve ve çay homojen karışımların güzel örnekleridir. Bu içecekler, suda çözülmüş, tuzlu suda olduğu gibi eşit olarak yayılmış birçok kimyasaldan oluşur. Ancak süt kesildiğinde heterojen bir karışım haline gelir.
- Heliox, nitrox vb. gibi havanın solunum analogları.
- Deniz suyu, yalnızca çözünmüş gazlar söz konusu olduğunda homojen karışımlara iyi bir örnek teşkil eder.
- Parfümler de homojen karışımlardır.
- Tüm mükemmel çözümler homojen karışımlar olarak kabul edilir.
Heterojen Karışım Nedir?
Heterojen karışımlar, karışım boyunca homojen olmayan bir atom veya molekül bileşimine sahip karışımlardır. Bu karışımlar her zaman birbirine karışmayan ayrı fazlara sahiptir. Bu tür iki faz arasındaki boşluğa interfaz denir.
Ara yüz, tüm özelliklerin esasen çevrelerinden farklı olduğu belirli bir uzay bölgesinde her iki tip ayrı fazın varlığı anlamına gelen önemli bir kimyasal terimdir. Heterojen karışımların heterojenliğinin temel bir parametresidir.
Heterojen karışımların bileşenleri kimyasal doğada çok farklıdır, yerçekimi kuvveti nedeniyle genellikle fiziksel bir ayrılma görülür. Daha ağır olan bileşen aşağı doğru çekilir ve daha hafif olan yukarıda kalır. Böyle heterojen bir karışıma örnek olarak su ve verilebilir.
Heterojen karışımların tek tek bileşenleri, elle toplama, filtreleme, çökeltme, damıtma, manyetik ayırma, harmanlama, harmanlama ve ayırma hunileri vb. yoluyla ayrılabilir.
Heterojen Karışım Türleri Nelerdir?
Heterojen karışımlar 4’e ayrılır. Yalınız Aerosol türü, çoğunlukla koloitler içerisinde yer aldığından bazı kaynaklar 3 tür olduğunu söylemektedir.
Süspansiyon
Çökelme için yeterince büyük katı parçacıklar içeren heterojen bir karışımdır. Katı parçacıklar çözücü içinde çözünmezler, ancak askıda kalırlar ve serbestçe yüzerler. 1 mikrometreden daha büyüktürler ve genellikle çıplak gözle görülebilecek kadar büyüktürler. En anlaşılır örnek sudaki kumdur. Süspansiyonların önemli bir özelliği, asılı parçacıklara müdahale edilmez zamanla çökecektir.
Koloitler
Süspansiyonlar gibi heterojendir, ancak karışımdaki parçacıklar çok küçük olduğundan (1 nanometre ila 1 mikrometre) görsel olarak homojen görünürler. Koloitler ve süspansiyonlar arasındaki fark, koloitlerdeki partiküllerin daha küçük olması ve partiküllerin zamanla çökmemesidir.
Emülsiyon
Örneğin suda çözülmüş tuz gibi bir çözücü içinde çözülmüş bir çözünen içeren homojen karışımlardır. Çözücü su olduğunda buna sulu çözelti denir. Oranına kütlesinin çözeltinin konsantrasyonu denir.
Çözeltiler sıvı, gaz ve hatta katı olabilir. Sadece bu da değil, çözümün bireysel bileşenleri maddenin farklı halleri olabilir. Çözücü, karışımın daha büyük bir kısmı olduğunda, çözünen, çözücünün fazını (katı, sıvı veya gaz halinde) varsayar.
Aerosol
Katı ya da sıvının gaz içinde dağılması ile meydana gelen karışım türüdür. Sis oluşumu buna güzel bir örnektir. Aerosollerin büyük bölümü koloit sayılır.
Heterojen karışım örnekleri
- Dünya’nın atmosferi heterojen bir karışımdır çünkü atmosferin bileşenleri eşit olarak dağılmamıştır.
- İki katı maddenin karıştırılması, kum ve su gibi heterojen bir karışım, salata gibi sebzeler vb.
- Tuz ve yağ gibi iki farklı fazın, suda çözünmeyen kristallerin bir araya gelmesi, herhangi bir şekilde uygun çözünme olmadıkça heterojen karışımlara örnektir.
- Karışmayan tüm sıvılar, yağ ve su gibi heterojen karışımlar oluşturur.
- Bir salataya benzer şekilde, bir çorba da homojen değildir çünkü birçok ayırt edilebilir parçası vardır. Karıştırsanız bile moleküler düzeyde homojen olmayacaktır.
- Asfalt karışımı da heterojendir.
- Toprak ve kum, farklı türdeki malzemelerin karışımlarıdır, bu nedenle onlar da heterojendir. Kum genellikle, farklı mineraller ve taneler arasındaki hava cepleri (veya ıslak kum ise su) dâhil olmak üzere birçok farklı tür ve boyutta parçacıktan oluşur.
- İlaç şurupları ve solüsyonları genellikle çok fazlı bileşenler içeren karışımlardır. Bu nedenle, ‘kullanmadan önce iyice çalkalayın’ politikası tavsiye edilir.
- Tüm süspansiyonlar ve koloitler heterojen karışımlar olarak kabul edilir.
Homojen Heterojen Örnek Sorular
Soru 1: Bir boya dükkânından bir kutu boya alırsanız, bu boyayı karıştırmanız gerekir. Boya ne tür bir karışımdır?
Cevap 1: Boya bir süspansiyondur. Boyanın bazı bileşenleri, uzun süre bozulmadan kaldığında karışımdan çöker. Bu, boyayı kullanmadan önce neden sallamanız, karıştırmanız gerektiğini açıklar.
Soru 2: Süpermarkette satın aldığınız süt homojenizasyon adı verilen bir süreçten geçmiştir. Bu işlem sütün içindeki kremayı daha küçük parçacıklara ayırır. Sonuç olarak krema, rafta ne kadar durursa dursun sütten ayrılmıyor. Homojenize süt hangi karışımdır?
Cevap 2: Homojenize süt bir koloittir. Sütün içindeki parçacıklar görülebilecek kadar büyüktür. Bu nedenle sütün ana bileşeni olan su gibi şeffaf değil, beyazdır. Bununla birlikte, parçacıklar karışımın dışına yerleşmek için yeterince büyük değildir.