Geviş Getiren Hayvanlar
Geviş getirme olayı özellikle otçul hayvanlarda görülen bir özelliktir. Merada ve otluk alanlarda beslenen hayvanların çoğunda geviş getirme gözlenmektedir. Geviş getirme neden ve nasıl olur ile geviş getiren hayvanlar nelerdir hakkındaki tüm bilgileri sizler için hazırladık.
Geviş getirenler (Ruminantia) grubuna dahildirler. Özellikle çift toynaklılar şeklinde olan bu hayvanlar ot öbür olmalarının yanında çok odalı mideleri ve mikrobiyolojik bir sindirim yöntemi sayesinde geviş getirmektedir. Bu hayvanların gelişmiş sindirim sistemleri sayesinde, çoğu diğer memelilerin tek bir odadan oluşan mideleri ile sindiremedikleri maddeleri bile kolaylıkla sindirebilmektedirler.
Geviş getiren hayvanları şöyle sıralamak mümkündür. Develer antiloplar, zürafalar, geyikler ve lamalar, koyunlar, keçiler, sığırlar (boğa, Tibet sığırı, misk sığırı, Hint mandası, yaban sığırı) ve Amerika bizonu geviş getiren başlıca hayvanlardır.
Diğer geviş getiren hayvanlar ise; sığır, lama, manda, geyik, keçi, koyun, deve, antilop, zürafa gibi hayvanlardır.
Geviş getiren hayvanlar genellikle besinlerini midelerinde topladıktan sonra, tekrar ağıza getirerek, geviş getirme olarak da bilinen iyice çiğneyip, ezme işini yaptıkları için geviş getiren hayvanlar ismi ile bilinmektedir.
Geviş getiren hayvanların üç familyası bulunmakta bunlar ise cüce geyikliler, sığır ve davarlar, topuk tabanlılar olmaktadır. Bu özellikleri bulunduran geviş getiren hayvanlar şöyledir; cüce geyikliler (geyik, antilop, zürafa), topuk tabanlılar (deve, lama, keçi, koyun, sığır ve manda) olmaktadır.
Geviş getirme olayı yiyeceklerin yenilmiş ve yutulan işleminin gerçekleştirilmiş olmasından sonra tekrar ağıza getirilerek çiğnenmesi ile gerçekleştirilmektedir. Bu işlemden sonra yiyecekler tekrar yutularak sindirime eklenmektedir.
Geviş getiren hayvanların diğer hayvanlardan farklı olarak değişik bir mide yapıları bulunmaktadır. Mideleri geviş getirebilmek için dört bölümden oluşmaktadır. Bunlar;
İşkembe;
Börkenek;
Kırkbayır;
Şirden.
İlk olarak hayvansal otlar hayvan tarafından yiyerek alınıp tükürükle karıştırdıktan sonra, yutulur. Daha sonra yutulan yiyecek doğrudan midenin işkembe bölümüne gitmektedir. İşkembe bölümünde biriktikten sonra, ikinci bölüme, geçer. Börkenek adı verilen bu bölümde alınan besinler hafif yumuşayarak küçülür. Özellikle hayvan dinlenme esnasında, börkeneğin kasları bu yumuşamış lokmaları yeniden yemek borusundan ağıza göndermektedir. Böylelikle burada hayvan geviş getirmeye başlamaktadır.
Geviş getirilen besinler iyice çiğnendikten sonra, tekrar yutulur. Yutulan kısım ikinci yutuluşunda önce kırkbayıra, oradan da şirdene geçmektedir.
En son kısımda ise alınan yiyecekler şirdende mide salgılarıyla karıştıktan sonra, bağırsağa geçerek sindirilmektedir.
Hayvanlar Nasıl Geviş Getirir?
Geviş getiren bir hayvan otlakta elinden geldiğince çok miktarda otu iyice çiğnemeden ve çok çabuk yutar. Yuttukları önce midenin dört bölümünden biri olan ve içinde bakteriler bulunan işkembeye gider. Hayvanın tüm sol böğrünü dolduran, 200 litrelik bir depo görevi yapan bu bölümde bir kaç saat kalıp, bakteriler ve salgıların yardımıyla parçalanan besinler çalkalanarak lapa haline getirilir. Sonra hayvan bir kenara çekilir, bu lapayı tekrar ağzına getirir, arka dişleriyle ve çenenin yatay hareketleriyle iyice ezerek ikinci kez çiğner.
Ağızda bir daha çiğnenenler ikinci bölüm olan börkeneğe geçer ve biraz daha parçalandıktan sonra tekrar ağza geri döner. İşkembe ve börkenek ayrı isimlerle anılsalar da beraber çalışırlar. Bu şekilde bir çeşit bitki özüne dönüştürülmüş otlar üçüncü bölüm olan kırkbayıra geçer. Burada içlerindeki suyun büyük bir bölümü dokularca emilen besinlerden dördüncü bölüm olan ve asıl mide işlevini gören şirdene gelenler, bağırsağa geçmeden önce mide özsuyunun etkisinde bırakılır.
Hayvanlar Neden Geviş Getirir?
Geviş getiren hayvanlar yabani veya evcil olmalarının yanında aynı içgüdüsel davranışlar göstermektedir. Buna göre yayıldıkları otlaklardaki otları doğru dürüst çiğnemeden yutmaktadırlar. Buradaki amaç ise vahşi hayvanlardan kaçınarak hayati tehlike bulanan otlakları bir an önce terk etmektir. Hayvan tehlike bulunmadığını hissettiği bir yere geldiğinde ise yediği yiyecekleri etrafı seyrederek yeni baştan çiğneyip keyifle sindirmeye başlamaktadır.
Hayvanlar özellikle geviş getirme olayında daha fazla rahatlayarak midelerindeki yiyeceklerin emilimini doğru şekilde gerçekleştirebilmektedir. Doğal ortamda ve vahşi yaşamda birçok hayvanın hem besinlere ulaşması hem de kendini koruması bu şekilde gerçekleştirilmektedir. Hayvanlar böylelikle otlardan ve besinlerden daha fazla faydalanabilmektedir. Geviş getiren hayvanlar sadece rahatladıklarında bu olayı gerçekleştirmektedir. Bu da hayvanın durumu hakkında bilgi vermektedir.