Epirojenez
Epirojenez, en kısa ve net tanımıyla kıta oluşumu demektir. Epirojenik hareketler, yerkabuğunda yavaşça meydana gelen yükselen ve alçalan dikey hareketlerdir.
Yıllardır yerkabuğunda, yerkabuğunun iç katmanlarından aldığı basınçlar nedeniyle çeşitli hareketler olmuştur. Bunlar, kabuğun şeklinde, etkileri bugün hissedilen değişiklikler yarattı. Bu hareketler arasında orojenik, epirojenik, sismik ve volkanik patlamalar yer alır.
Sismik, kabuğun şiddetli ve kısa titreşimleridir. Son olarak, volkanik patlamalar, erimiş kayaların Dünya’nın içinden aniden atılmasını temsil eder.
Epirojenik hareketlerin nedenleri
Yer kabuğunun dikey hareketlerine epirojenez denir. Bunlar büyük veya kıtasal bölgelerde meydana gelirler, en büyük kıta kütlelerinin çok yavaş yükseliş ve alçalış ajitasyonlarıdır.
Büyük afetler üretmedikleri doğru olmakla birlikte, insanlar tarafından algılanabilirler. Bunlar, bir platformun genel salınımından sorumludur. 15 ° eğimi geçmezler.
Yükselen formdaki epirojenez, esas olarak kıtasal kütleye baskı uygulayan bir ağırlığın ortadan kalkması ile üretilirken, alçalma hareketi, söz konusu kütlenin ortaya çıkması ve kütleye etki etmesi ile ortaya çıkar.
Bu fenomenin iyi bilinen bir örneği, kıtadaki buzun kayalar üzerinde baskı uygulayarak bu platformun alçalmasına neden olduğu büyük buzul kütleleridir. Buz kayboldukça, kıtanın izostatik dengesini koruyan kademeli yükselişi vardır.
Bu tür bir hareket, Patagonya’nın kayalıklarının kanıtladığı gibi, bir kıyının batmasına ve diğerinin ortaya çıkmasına neden olur.
Epirojenezin sonuçları
Epirojenezin eğilmesi veya sürekli hareketi, 15 ° düzensizliği aşmayan ve yalnızca bir yönde monoklinik yapılar üretir.
Ayrıca daha büyük çıkıntılar oluşturarak katlanmayan, aynı zamanda aklinaller olarak da bilinen yapılara neden olabilir.
İlk durumda, aşınmış bir yüzey işlevi gördüğü için plütonik kökenli kayalar hakimdir. Kendi adına sinüs, tortul kayaçların bol olduğu birikim havzalarına eşittir. Bu yapılardan eğimin tabla kabartması ve kabartması belirgindir.
Epirojenik hareketler alçaldığında veya negatif olduğunda, kıtasal kalkanların bir kısmı sular altında kalır, sığ denizler ve kıta sahanlıkları oluşturur ve tortul tabakaları magmatik veya metamorfik kayalar üzerinde biriken daha eski bırakır.
Pozitif veya yukarı doğru hareket halinde meydana geldiğinde tortul tabakalar deniz seviyesinin üzerinde yer alır ve erozyona maruz kalır.
Epirojenezin etkisi, kıyı hatlarının değişmesinde ve kıtaların görünüşünün aşamalı dönüşümünde gözlenir.
Coğrafyada Tektonizma, yerkabuğunun içinde meydana gelen tüm bu hareketleri inceleyen ve aralarında tam olarak orojenik ve epirojenik hareket olan daldır.
Bu hareketler incelenir, çünkü bunlar, kırılan veya yeniden düzenlenen kaya katmanlarının deformasyonunu üreten Dünya kabuğunu doğrudan etkiler.
