Emir kipinin tanımı
Emir kipinin tanımı nedir? Nasıl ayırt edebiliriz? Olumlu, olumsuz ve soru tarzı emir kipini örnek cümlelerle sizlere anlatacağız.
Adından da anlaşıldığı gibi, bir eylemin yapılmasını emreden kip türüdür. Herhangi eklere sahip değillerdir. Dilek kipini de içinde barındırırlar. Yalnız kişi ekleri olan sin, siniz, sinler gibi takılar gelebilir.
Eğer bir fiil, emir kipiyle çekimlenmiş ise ortaya çıkacak iş, eylem, hareket emirle oluşacak manası taşır. Kimi zaman dilek manasını da barındırır.
3 farklı emir kipi karşımıza çıkabilir. Olumlu, olumsuz ve örnek emir kipleridir.
- Olumlu emir kipiyle ilgili cümle: Evet arkadaşlar, kitabın 10.sayfasını açın, okuduktan sonra özetini yazın.
- Olumsuz emir kipiyle ilgili örnek cümle: Zil çalmadan sakın ola kapıdan çıkmayın.
- Soru emir kipine örnek cümle: Ödevin için sana destek olsun mu?
Emir kipi nasıl kullanılır?
Bir eylemin gerçekleşmesini emrederken emir kipine başvurulur.
Örnek: Sınav salonunda birbirinizle konuşmayın.
Bazı cümlelerde, emir kipi kullanılırken rica manası da çıkabilir. Genelde 2.çoğul ekiyle meydana gelir.
Örnek: Lütfen, şu kitabı uzatınız!
Emir kipleri bazen dilek manasında da görülebilir.
Örnek: Helal olsun. Olsun bir emir kipidir, istek anlamı taşımaktadır.
Dipnot:
Emir kipinin kullanımı başkalarında mümkündür. Şahsınıza emir vermeyeceğiniz için ben, biz gibi birinci tekil şahıslarda bu kipe rastlanılmaz.
Benzer şekilde, insan kendine soru soramaz, aynı şekilde ikinci tekil şahıs için de emir soru kipi görülmez.
Emir kip türlerinde de-, ye- fiilleri ile karşılaştığınızda e harfi düşer ve yerine i harfi gelir.
de – yiniz (Yanlış)
di – yiniz (Doğru)
ye – yiniz (Yanlış)
yi – yiniz (Doğru)
DipNot: et, git, tat fiillerinde t harfi yumuşayarak d harfine dönüşürler.
Lütfen, biraz şu salatadan da tadın.
Lütfen, daha fazla kapıda beklemeyin, gidin.
Cuma ders çıkışı öğretmenimiz, Cumartesi günü ailemize yardım ediniz dedi.
Emir Kipiyle Kurulmuş Örnek Cümleler
- Yatsı okunduktan sonra uyumuş ol.
- Şimdi sandalyeye otur ve derslerini bitir.
- Dersiniz boş ama sakın çok sesli konuşmayın.
- Ona söyleyin, hemen yanıma gelsin.
- Kargoyu yarın öğlene kadar Şule Hanım’a versinler.
- Hava çok soğuk, kalın montu olmadan çıkmasın.
- Kardeşine söyle de odayı derlesin toplasın.
- Gel fiilini geçmiş zaman birinci tekil kişi ile çekimle.
- Aman aman ALLAH yazdıysa bozsun.
- Derslerini tamamlamadan sakın olan tabletin başına geçmesin.
Komutan, uzaktan seslendiği asker gel! Dedi.
Hemen derslerin bitir.
Her akşam yatmadan önce 20 sayfa oku.
Tabletin başında zaman geçirme.
Makaleleri vaktinde yetiştir.
Buzdolabından yemekleri çıkar, masaya koy.
Kullanmadığımız eşyaları kutuya koy, yukarıya çıkar.
Çarşamba günü sakın işe geç kalma.
Perşembe günü eve erken git.
Ekmeği elinle bölme.
Emir kipi TDK’de ne demek?
Emir kipi – Fiilin yapılmasını dileyen veya emreden isteme kipi: Gel, gelsin, gelin, gelsinler.