Düşünceyi geliştirme yolları bir konuyu çok daha etkileyici bir biçimde anlatmayı mümkün kılar. Aynı zamanda metni çok daha anlaşılır hale getirmeyi sağlar. Okuyucunun sıkılmadan vakit geçirmeye devam etmesi için bu teknikleri kullanmak şarttır. Ayrıca anlam bütünlüğünün korunmasından daha akıcı bir anlatım diline, daha etkileyici bir üsluptan algılanabilir bir bilgiye kadar pek çok avantajından söz edilebilir. Düşünceyi geliştirme yöntemleri arasında temelde kabul görmüş 6 farklı yol bulunmaktadır.
Düşünceyi Geliştirme Yöntemleri
Düşünceyi geliştirme yolları özellikle betimleme, tartışma, açıklama ve öyküleme olarak bilinen dört ana anlatım türü için de kullanılabilir. Tümünde daha akıcı, daha anlaşılır ve daha etkileyici bir dile sahip olunmasını mümkün kılar.
Tabii ki bunu sağlayacak faktörlerin bilinmesi ve bilinçli olarak uygulanması gerekir. Zira düşünceyi geliştirme yolları 6 farklı kalıpta incelenebilir.
- Tanımlama
- Karşılaştırma
- Örneklendirme
- Tanık gösterme
- Sayısal verilerden faydalanma
- Benzetme
Bir okuyucunun metne daha da fazla kendisini kaptırmasını sağlamak amacıyla bu teknikler kullanılabilir. Ayrıca hikâyenin anlaşılabilir olması dışında daha etkileyici bir dille okuyucuya sunulmasında da bu teknikler önem teşkil eder.
Düşünceyi Geliştirme Yolları Detaylı Anlatım
Düşünceyi geliştirme yolları için 6 farklı yöntemden söz etmiştik. Bunların her biri kendi içerisinde bazı dinamiklere sahiptir.
- Tanımlama Nedir?
Tanımlama kullanıldığında metinde genel hatlarıyla ‘’bu nedir’’ sorusuna karşılık bir cevap verilir. Eğer açıklayıcı bir metin söz konusu ise ve tartışmacı bir üslup varsa tanımlama tekniği düşünceyi geliştirme yolları arasında en ideali olacaktır. Herhangi bir karakter, varlık, kavram ya da diğer her şey için detaycı bir tanımlama metni tercih edilmelidir.
- Karşılaştırma Nedir?
Birbirinden farklı kavramların ya da varlıkların ne gibi farklılıkları olduğunu ortaya koyan bir tekniktir. Aynı zamanda karşılaştırma tekniğinde yalnızca farklılıklar değil ek olarak ortak özelliklerden de söz edilebilir. Tartışmacı ve açıklayıcı metinlerde sıkça başvurulan bir yoldur ve anlatımı son derece güçlendirir.
- Örneklendirme Nedir?
Herhangi bir konu hakkında okuyucunun algısının kolaylaşabilmesi için örneklerden faydalanmaktır. Bu teknik sayesinde somut olmayan konular dahi akılda yer edici olabilir. Herhangi bir düşüncenin aktarımı ya da bir varlığın tanımı için son derece tercih edilebilir bir metot olarak tanımlanabilir.
- Tanık Gösterme Nedir?
Bir konu, bir varlık ya da bir durum üzerine yazarın kendi görüşünü destekler nitelikte farklı bir görüşü belirtmesidir. Bu genellikle daha büyük zümreler tarafından kabul görmüş bir kişinin sözü olarak karşımıza çıkar. Ayrıca sadece bu sözün sahibinin isminin alıntılanması tam anlamıyla tanık gösterme aşamasın dahil edilmez. Hem isminin yer alması hem de mevcut konu hakkındaki fikrinin beyan edilmiş olması daha etkili bir anlatıma sebep olur.
- Sayısal Verilerden Faydalanma Nedir?
Sayısal verilerden yararlanma ise istatistiklerden, grafiklerden ve anketlerden söz ederek metni güçlendirmektir. Burada daha önce belirlenmiş bazı sayısal veriler kullanılabileceği gibi tahmini sayısal verilere de yer verilebilir.
- Benzetme Nedir?
Konu içerisinde anlatılan bir kavramın farklı bir şeye benzetilerek daha anlaşılabilir kılınmasıdır. Aynı zamanda bu her zaman kavram olmak zorunda değildir. Bir varlık, bir durum, bir düşünce için de uygulanabilir bir tekniktir.
Düşünceyi Geliştirme Yollarına Örnekler
Düşünceyi geliştirme yolları nasıl kullanılır diyenler için metin içerisinde şöyle örneklerden söz edilebilir. Tanımlama, karşılaştırma, örnekleme, tanık gösterme, sayısal verilerden faydalanma ve benzetme gibi düşünceyi geliştiren yolları iyi kavramak ve bunları etkili bir biçimde kullanmak için aşağıdaki örneklere göz atılabilir.
- Tanımlama Örneği
‘’Destan yapı itibariyle gerçeği yansıtan ya da gerçekten kopuk bir biçimde halkın içerisindeki cevheri ortaya koyan, bir kahramanlık öyküsüne odaklanmış metinlerle ortaya çıkar’’
Burada okuyucunun aklında oluşabilecek ‘’destan nedir’’ sorusunun yanıtı verilmiştir. Dolayısıyla tanımlama ile metin daha da açıklayıcı bir hal almıştır.
- Karşılaştırma Örneği
‘’Bakmak ve görmek birbirinden farklı şeylerdir. Her zaman bakabiliriz ama her seferinde göremeyiz’’
Bu metinde de bakmak ile görmek birbiriyle karşılaştırılmış. Ortak yönü ve farklılığı üzerine vurgu yapılmış.
- Örneklendirme Örneği
‘’Ağaç yaş iken eğilir, bundan dolayı her çocuk küçük yaşta kitap okumaya başlamalıdır’’
Küçük bir çocuk ağaç fidanına benzetilerek örneklendirilmiştir. Buna bağlı olarak çocuğun kitap okuması ile fidanın ağaca dönüşmesi arasında ilişki kurulmuştur.
- Tanık Gösterme Örneği
‘’Çalışmak her zaman kazanmanın yarısına tekabül eder. Örneğin Mustafa Kemal Atatürk’ün de ‘’Çalışmak demek boşuna yorulmak, terlemek değildir’’ sözü başarıya ulaşmanın önemine vurgu yapmaktadır.
Yukarıda çalışmak ile ilgili verilen bir bilgi Mustafa Kemal Atatürk’ün de çalışmak üzerine kurmuş olduğu bir cümle ile pekiştirilmiştir.
- Sayısal Verilerden Faydalanma Örneği
‘’Her hafta sadece bir kitap okumayı alışkanlık haline getirdiğinde bir yılın sonunda 52 kitap bitirmiş olacaksın’’
Sayısal veriler kullanılarak konuyla ilgili çok daha etkileyici bir algı yaratılmıştır.
- Benzetme Örneği
‘’Onun öfkesi aniden parlayan saman alevi gibidir. Sinirliyken ondan uzaklaşmak en doğrusu olacak’’
Benzetme ile mevcut anlatım daha da güçlendirilmiş. Karakterin öfkesi ile saman alevinin aniden parlaması birbiriyle benzer koşullar olarak gösterilmiştir.
