Gezegenimiz temel olarak kara kütleleri ve su kütleleri olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Dünya’nın toplam alanının %71’i Okyanuslar şeklindeki sulardan, geri kalan %29’u Kıtalar denilen kara kütlelerinden oluşur. Gezegende 7 kıta ve 5 okyanus vardır.
Dünya’nın 7 Kıtası
- Asya,
- Afrika,
- Avrupa,
- Avustralya,
- Kuzey Amerika,
- Güney Amerika,
- Antarktika’dır.
Dünyanın Yedi Kıtası ve Özellikleri
Dünya üzerinde bulunan büyük kara kütleleri Kıtalar olarak bilinir. Okyanuslar tarafından ayrılabilir veya ayrılmayabilir. Daha doğrusu veya coğrafi açıdan, Kıtalar yapıldıkları kayalarla tanımlanır. Bu kıtalar ayrıca birkaç ülkeye veya adaya bölünmüştür. Gezegenlerimizdeki yedi kıta Asya, Afrika, Avrupa, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avustralya ve Antarktika’dır. Bu 7 kıta büyüklük ve nüfus sayıları bakımından farklılık göstermektedir.
1. Asya
Dünyanın en büyük kıtası ve Dünya’nın toplam arazi alanının yaklaşık %30’udur. Dünya üzerindeki toplam arazinin üçte birini kaplar. Doğu Yarımkürede bulunur. 48 Ülkeyi ev sahipliği yapar. Kıtanın toplam nüfusu, 4.641.054.775’tir dünyanın en kalabalık iki ülkesi olan Çin ve Hindistan da dahil olmak üzere Hinduizm, İslam ve Budizm de dahil olmak üzere birçok inancın doğduğu yerdir.
2. Afrika
Afrika, Dünya gezegenindeki toplam kara kütlesinin yaklaşık yüzde 20’sini kaplar. Nüfusuyla dünyanın en kalabalık ikinci kıtasıdır ve 1.340.598.147 nüfusa ev sahipliği yapar. Afrika toplam 54 ülkeyi kapsamaktadır. Dünyanın en uzun nehri olan Nil’in doğum yeridir. Dünyanın en büyük çölü olan Sahra da Afrika’da bulunuyor. Ekvator, Afrika’nın ortasından geçtiği için tüm yıl doğrudan güneş ışığı alır. Dünyanın en sıcak bölgesi olan Etiyopya, Afrika’da bulunuyor.
3. Avrupa
Avrupa, 44 ülkenin yaklaşık nüfusu 747.636.026’dır. Avrupa’da çöl yok, bu da onu onlarsız tek kıta yapıyor. Avrupa, her iki Dünya Savaşı’nın da odak noktasıydı. Avrupa, dünyanın en küçük ülkesi Vatikan’a ev sahipliği yapıyor. Euro, Avrupa ülkelerinin çoğunluğu tarafından kullanılan tek bir para birimidir. Avrupa’nın en kalabalık ülkesi Almanya, en kalabalık şehirleri ise Londra ve Paris’tir.
4. Kuzey Amerika
Bu, akla gelebilecek herhangi bir iklime sahip tek kıtadır: Tropik, çöl, kıta, orta ve kutup. Kuzey Amerika’da toplam beş zaman dilimi vardır. Kuzey Amerika’nın nüfusu yaklaşık 592.072.212’dir ve 23 ülke vardır. Dünyanın en büyük ekonomisi olan ABD, Kuzey Amerika’da yer almaktadır. Büyük Göllerden biri olan Superior Gölü, dünyanın en büyük tatlı su gölüdür. Amerika Birleşik Devletleri-Kanada sınırında yer almaktadır.
5. Güney Amerika
Dünyanın en büyük nehri olan Amazon Nehri, Güney Amerika’nın bir parçasıdır. Dünyanın en büyük yılanlarından biri olan Anaconda da kıtada bulunur. Güney Amerika, dünyanın en yüksek yanardağlarından ikisine, yani Mt. Cotopaxi ve Mt. Chimborazo’yı içinde bulundurur. Kıtanın toplam nüfusu 430.759.766’dır. 12 ülkeye ev sahipliği yapmaktadır. Bir Güney Amerika ülkesi olan Brezilya, dünyanın en büyük kahve üreticisidir.
6. Avustralya
Bu kıtaya Ada Kıtası denir. Avustralya aynı zamanda dünyanın en küçük kıtasıdır. Sadece 3 ülke vardır ve bunlar Avustralya, Yeni Zelanda ve Papua Yeni Gine’dir ve nüfusu sadece 43.111.704 kişidir. Ekvatorun tamamen güneyinde yer aldığı için Alttaki Arazi olarak bilinir.
7. Antarktika
Yaz aylarında, Antarktika yaklaşık 14,2 milyon kilometrekare alana sahiptir. Kış aylarında çevresinde gelişen devasa deniz buzu hacmi sayesinde, neredeyse iki katına çıkar. Antarktika, dünyanın en kuru, en rüzgârlı, en boş ve en soğuk kıtasıdır ve bu da koşulları insanların yaşaması için elverişsiz hale getirir. Yani yerli nüfusu olmayan tek kıtadır. Antarktika, dünyadaki buzulların neredeyse %75’ine ev sahipliği yapıyor. Buzun kalınlığının 4 kilometreye kadar çıktığı tahmin ediliyor. Kış aylarında 1000, yaz aylarında ise 5000 kişi bulunmaktadır.
Dünyanın En Büyükten En Küçüğe Doğru Kıtaları
Asya > Afrika > Kuzey Amerika > Güney Amerika > Antarktika > Avrupa > Avustralya.
Dünya’nın 5 Okyanusu
Dünya yüzeyinin % 71’i suyla kaplıdır. Dünyanın beş okyanusu gezegeni yönetiyor.
Okyanuslar, dünyamızdaki yaşamın varlığından sorumludur. Yaşam okyanusta başladı ve bugün 230.000’den fazla deniz türü denizi evleri olarak adlandırıyor.
Okyanuslar, Dünya’nın iklimini ve sıcaklığını kontrol eder. Isıyı dengelerler ve yağış oluşumu için çok önemlidirler.
Ortalama olarak, dünyanın 5 okyanusunun tuzluluğu yaklaşık yüzde 3,5’tir. Ancak Akdeniz, Atlantik ve Bengal Körfezi gibi bölgeler daha yüksek tuzluluk seviyelerine sahiptir.
Dünyanın en büyük okyanusu – Pasifik Okyanusu – en küçüğü olan Arktik Okyanusu’ndan on kat daha büyüktür.
Pasifik Okyanusu, adını Dünya’nın ilk çevresini dolaşan Portekizli kaşif Fernao de Magalhaes’den aldı.
1521’de Magalhaes, genellikle Macellan olarak adlandırılır. Mar Pacifico adıyla da bilinir.
Pasifik Okyanusu gezegenimizin yüzeyinin yüzde 30’undan fazlasını kaplar ve tüm kıtaların kara kütlesinden daha büyüktür.
İlginç bir şekilde, dünyanın en küçük okyanusu olan Arktik Okyanusu, gezegenin keşfedilmemiş petrol kaynaklarının yüzde 25’ine sahiptir.
1. Pasifik Okyanusu | 168.723,000 kilometre kare
Pasifik Okyanusu, küresel okyanus kapsamının yüzde 45’ini kaplıyor. Aynı zamanda en büyük su kütlesidir.
Doğu-batı yönündeki en geniş nokta, dünyanın neredeyse yarısına kadar uzanan 19.300 kilometredir, kuzeyden güneye 15.500 kilometre.
Pasifik, ortalama 4.200 metre derinliğe sahip en derin okyanus olup, Mariana Çukuru’nda eşsiz 10.920 metre derinliğe sahiptir.
Kışın, Kuzey Pasifik’in kuzey yarısı, genellikle batıdan esen, saatte 55 kilometreyi aşan şiddetli rüzgârlarla esner.
Bu rüzgârlar, Kuzey Amerika ve Hawaii’nin batı kıyılarını vurmak için 5 metreden uzun sürekli denizler üretebilir.
Batı Kuzey Pasifik’in tropikal kuşağı, Asya Musonunun etkisi altındadır.
Genel olarak, Doğu Ekvator Pasifik’te yıl boyunca hafif rüzgarlar yaşanır ve dalga yüksekliği, hem Kuzey hem de Güney Pasifik batılarından gelen dalgaların yayılmasıyla korunur.
Güney Pasifik, yıl boyunca 35 derece ila 60 derece orta enlemler arasında akan güçlü batı rüzgârları yaşar.
2. Atlantik Okyanusu | 85.133.000 kilometre kare
Atlantik Okyanusu, küresel deniz alanının yüzde 22’si ile dünyanın en büyük ikinci okyanusu olup, komşu denizler dâhil edildiğinde yüzde 29’a yükselmektedir.
Ekvator tarafından ikiye bölünmüş, Kuzey Atlantik’te doğudan batıya en büyük mesafe, Fas’tan Florida’ya 6.900 kilometre ve Güney Atlantik’teki Cape Horn’dan Ümit Burnu’na 6.500 kilometredir.
Ortalama derinlik 3.660 metredir ve en derin noktası 8.648 metre ile Porto Riko Açması’ndadır.
Kuzey Atlantik, saatte 55 kilometreyi aşan güçlü kış batıları ile en rüzgarlı ve en sert okyanustur, 30º ila 60º bölgesinde 4.5 metre daha büyük bir deniz bandı oluşturur ve en büyük dalgaları doğu kıyısına gönderir.
Yaz aylarında meydana gelen çok daha zayıf rüzgârlar ve kabarmalar ile önemli bir mevsimsel değişiklik vardır.
30ºN civarındaki subtropikal tepelerden Ekvator’a doğru esen KD ticaret rüzgârları yıl boyunca devam eder, ancak Kuzey Pasifik’tekilerden daha zayıftır.
Güney Atlantik en küçük okyanustur ve olağandışıdır çünkü tropikal fırtına aktivitesinden tamamen yoksundur.
And Dağları tarafından sağlanan bariyer, yıl boyunca Güneydoğu ticaret rüzgârlarında hafif bir güç azalması ve güneybatıda belirgin bir dalga azalması sağlar.
Genel olarak, Atlantik ticareti tüm okyanusların en zayıfıdır.
3. Hint Okyanusu | 70.560.000 kilometre kare
Hint Okyanusu, küresel deniz alanının yüzde 20’sini kaplar ve boyut olarak Atlantik’e oldukça benzer.
Ekvator’un kuzeyinde bulunan küçük bir alana sahip Güney Yarımküre’de bulunur. Ekvatorda 6.400 kilometre genişliğindedir.
Ortalama derinlik 3.897 metredir ve Java Çukuru 7.725 metredir.
Batı yönündeki akışın düşük enlemi, buzlu kutup doğularıyla çatışabilir ve öngörülemeyen ve sert rüzgârlar yaratabilir.
Bu rüzgârlar, gezegendeki herhangi bir yerde en büyük getiriye sahiptir ve Kükreyen Kırklar büyük okyanus dalgaları üreten ve düzenli tamamen yükselen denizler ile sonuçlanır.
Temmuz/Ağustos aylarında 4,5 metreden fazla tepe ortalama dalgalar gözlenir ve Kuzey Yarımküre’nin aksine mevsimsel değişim minimumdur.
Asya/Avustralya musonu, yaz boyunca (Aralık-Mart) Hint Okyanusu’nun doğu yarısına hâkimdir.
4. Güney Okyanusu | 21.960.000 kilometre kare
Güney Okyanusu Antarktika’yı çevreler ve Hint, Atlantik ve Pasifik okyanuslarını birbirine bağlar.
Antarctic Circumpolar Current (ACC) dünyadaki en güçlü akımdır ve doğuya doğru akar.
5. Arktik Okyanusu | 15.558.000 kilometre kare
Arktik Okyanusu, gezegendeki en küçük okyanustur.
Neredeyse tamamen Asya, Avrupa, Grönland ve Kuzey Amerika ile çevrilidir.
Kış aylarında çoğunlukla donar, yaz aylarında yüzeyinin sadece yarısı erir.
Arktik Okyanusu, büyük Sibirya nehirlerinden bol miktarda tatlı su ve Atlantik Okyanusu (yüzde 80) ve Pasifik Okyanusu’ndan (yüzde 20) ılık tuzlu su alır.
Grönland’dan ayrılan buzdağları, Arktik Okyanusu’ndan çıkan suyun yüzde ikisini kapsıyor.
Bölgede hareket eden birkaç yüzey akıntısı ve rüzgâr var.
Kuzey Kutbu ve Atlantik okyanusları, zorlu bir yelken rotası olan Kuzeybatı Geçidi ile birbirine bağlıdır.
Dünya’daki Hangi Deniz Hangi Okyanustadır?
İnsanlar genellikle deniz kelimesini okyanus için kullanırlar, ancak teknik olarak her iki ifade de birbirinin yerine kullanılamaz. Bir okyanusun birçok denizi vardır. Denizler bir okyanusun daha küçük parçalarıdır. Peki, dünyanın denizleri nelerdir?
Pasifik Okyanusu: Bali Denizi, Bering Denizi, Bering Boğazı, Mercan Denizi, Doğu Çin Denizi, Alaska Körfezi, Tonkin Körfezi, Filipin Denizi, Japonya Denizi, Okhotsk Denizi, Güney Çin Denizi ve Tasman Denizi;
Atlantik Okyanusu: Baltık Denizi, Karadeniz, Karayip Denizi, Davis Boğazı, Danimarka Boğazı, Drake Geçidi’nin bir kısmı, Meksika Körfezi, Labrador Denizi, Akdeniz, Kuzey Denizi, Norveç Denizi ve hemen hemen tüm Scotia Denizi;
Hint Okyanusu: Andaman Denizi, Arap Denizi, Bengal Körfezi, Flores Denizi, Büyük Avustralya Körfezi, Aden Körfezi, Umman Körfezi, Java Denizi, Mozambik Kanalı, Basra Körfezi, Kızıldeniz, Savu Denizi, Malakka Boğazı ve Timor Denizi ;
Güney Okyanusu: Amundsen Denizi, Bellingshausen Denizi, Drake Geçidi’nin bir parçası, Ross Denizi, Scotia Denizi’nin küçük bir bölümü ve Weddell Denizi;
Arktik Okyanusu: Baffin Körfezi, Barents Denizi, Beaufort Denizi, Chukchi Denizi, Doğu Sibirya Denizi, Grönland Denizi, Hudson Körfezi, Hudson Boğazı, Kara Denizi, Laptev Denizi ve Kuzeybatı Geçidi;