Newton’un birinci hareket yasası
Newton’un birinci hareket yasasından, hareketsiz veya düzgün hareket halindeki bir cismin, üzerine dengesiz bir kuvvet etki etmedikçe, hareketsiz veya düzgün hareket halinde olmaya devam edeceğini biliyoruz. Şimdi dengesiz bir kuvvetin ne olduğunu merak edebilirsiniz. Bu sorunun cevabını ararken masa üstünde duran bir kitabı ele alalım.
Şimdi, kitaba iki kuvvet etki etmektedir; aşağı yöndeki yerçekimi kuvveti ve masanın yukarı yönde kitaba uyguladığı normal kuvvet. İki kuvvetin büyüklüğü eşittir ve yönleri, birbirlerini dengeledikleri için zıt yönlerdedir. Kitaba etki eden dengesiz bir kuvvet olmadığı için dengededir ve ivmelenmez. Aksine, kitap hızlanacak olsaydı, kitabın hareket durumunu değiştirmesini ve ardından onu hızlandırmasını sağlayacak dengesiz bir kuvvetin kitaba etki etmesi gerekirdi.
Dengeli Kuvvetler nedir?
Bir cisme etki eden tüm kuvvetlerin bileşkesi sıfır ise, cisme etki eden kuvvetler dengeli kuvvetler olarak bilinir. Dengeli kuvvetlerin bazı örneklerine bakalım ve vücudun hareket durumunun nasıl etkilenmediğini anlayalım.
Dengeli Kuvvet Örnekleri
Örneğin düz bir duvarı itmeye çalışıyorsunuz ve tahmin edebileceğiniz gibi duvar yerinden kıpırdamıyor. Aynı zamanda siz de hareket edemiyorsunuz. Bu, sizin ve duvarın karşılıklı dengeli bir kuvvet uyguladığınız anlamına gelir.
Bir kişi duvar ittirdiği zaman, kuvvetler birbirini dengeler ve sonuç olarak duvar yerinden kıpırdamaz.
Aynı güce sahip 2 takım arasındaki halat çekme oyunu da dengeli kuvvet örneklerinden biridir.
Dengesiz Kuvvetler nedir?
Bir cisme etki eden bileşke kuvvet sıfıra eşit değilse, cisme etki eden kuvvetler dengelenmemiş kuvvetler olarak tanımlanır. Dengelenmemiş kuvvetlerin etki ettiği cisim hareket etmeye başlar. Olayı daha iyi kavramak için bazı dengelenmemiş kuvvet örneklerine göz atalım.
Dengesiz Kuvvet Örnekleri
Halat çekme oyununda, rakiplerden biri diğerinden güçlü olduğunda ip güçlü olana doğru hareket etmeye başlar, o takım da kazanır. İşte o zaman her iki takım tarafından uygulanan kuvvetler dengelenmemiş demektir.
Pratik olarak hareket eden her şey, dengelenmemiş kuvvetlerin uygulanmasının bir sonucudur. Bir futbol topuna vurursanız ve bir yerden başka bir yere hareket ederse, dengesiz birliklerin ona göre hareket ettiği anlamına gelir.
Dengelenmemiş kuvvetlere örneklerden biri de tahterevallidir. Ağır olan kişi hafif olan kişiyi yukarı taşır, kendisi aşağı iner. Bu da dengelenmemiş kuvvettir.
Dengeli ve Dengesiz Kuvvetler Arasındaki Farklar
- Dengeli kuvvetlerde kuvvetler eşit büyüklüktedir.
- Dengelenmemiş kuvvetlerin büyüklükleri eşit değildir.
- Dengeli olanda nesne hiçbir şekilde hareket etmez.
- Dengesiz olanda ise nesne hareket etmeye başlar, yer değiştirir.
