Dede Korkut Kitabı
Dede korkut hikâyeleri o kadar çok kişi tarafından bilinir ki neredeyse duymayan kalmamıştır. Fakat bilgiler son derece sınırlıdır ve bu yüzden Dede Korkut bir yazar olarak bile anılabilir.
Oysa Dede Korkut hikâyeleri tamamıyla farklı bir yapıya sahiptir. İlk olarak 9.yüzyıl itibariyle ortaya çıkmış ve Sir-Derya’dan başlayarak tam anlamıyla Kuzeydoğu Anadolu kesimlerine kadar ulaşmış olan Oğuz Türklerini konu alan hikâyelerin bütünüdür. Dede Korkut ise bu hikâyelerde var olan bilgenin ismidir.
Yani Dede Korkut hikâyelerinde yazar Dede Korkut değil, hikâyenin içerisindeki bilgenin kendisidir. Tabii ki çok eski zamanlardan itibaren geniş bir kesimi kaplayan yapısı ön plana çıkmıştır. İlk olarak kitaplaştırılmaya başlaması ise 15.ile 16.yüzyılı bulmuştur.
Edebiyatımızın en önemli eserleri arasında gösterilen Dede Korkut hikâyeleri 12 hikâyeden oluşur ve bir önsöze sahiptir. Yazıya döküldüğü 15.ve 16.yüzyıldan beri günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. Hatta edebiyatımızda destandan halk hikâyeciliğine geçiş aşamasında en önemli basamak olarak nitelendirildiğini de söylemek gerek.
Nazım nesir karışık olup diğer halk hikâyelerinde de olduğu gibi standart bir düzene sahiptir. Yani tüm aktarılan olaylarda nesir, olayın özündeki kahramanların duyguları ve düşünceleri ise nazım olarak aktarılır. Öyküler aliterasyon ve seci kaynaklı olarak çeşitli uyaklara sahip olduğundan dile daha fazla dolanabilir. Ancak nazım kısımlarında herhangi bir uyak düzenine rastlanmaz.
Dede Korkut hikâyeleri neyi anlatıyor diyenler içinse aslında 12 hikâyenin her birinin farklı bir temaya sahip olduğundan söz edebiliriz. Zira Oğuz boyları ile başlayan Türklüğün gelişimi, diğer medeniyetlerle yapılan savaşlar, kendi iç karışıklıkları ve yaşanan durumlar, İslamiyet’in kabulü ve medeniyetin gelişimi üzerine pek çok içeriğe sahiptir. Önsöz haricinde toplam 12 Dede Korkut hikâyesi vardır.
- Dirse Han Oğlu Boğaç Han
- Salur Kazan`ın Evi Yağmalanması
- Kam Büre Bey Oğlu Bamsı Beyrek
- Kazan Bey Oğlu Uruz`un Tutsak Olması
- Duha Koca Oğlu Deli Dumrul
- Kanlı Koca Oğlu Kanturalı
- Kazılık Koca Oğlu Yegenek
- Basat`ın Tepegöz`ü Öldürmesi
- Begin Oğlu Emren
- Uşun Koca Oğlu Segrek
- Salur Kazanın Tutsak Olup Oğlu Uruz`un Çıkarması
- İç Oğuz`a Taş Oğuz Asi Olup Beyrek Öldüğü