Cüzi İrade
Cüz’i irade pek çok kaynakta bahsi geçen ve anlamı merak edilen sözcükler arasındadır. Öncelikle cüz’i irade tamamıyla Allah(c.c) ile özdeşleşmiş bir anlama sahiptir. Örnek olarak baktığımızda her insanın bir iradesi vardır. Bu irade özgür bir biçimde Allah(c.c) tarafından bizlere verilmiştir ve buna bağlı olarak çeşitli taleplerimiz olabilir.
Örneğin bir mesleği yapmak istememiz kendi hür irademizle bunu Allah(c.c)’den talep etmemizdir. Allah(c.c) ise külli iradesiyle bize bunu bahşeder ya da bahşetmez.
Külli irade tüm alemlerin yaratıcısı ve tek ilah olan Allah(c.c)’e mahsustur. Cüz’i irade ise Allah(c.c) tarafından bizlere tanınmış olan, tercihlerimize yön veren seçim hakkıdır. İnsanoğlunun asla dahil olamadığı bir takım iradeler kader-i mutlak kapsamında ele alınır. Örneğin ne zaman doğacağı, ne zaman öleceği, hangi milliyetten olacağı, ailesinin kim olacağı, ne gibi kabiliyetlere sahip olacağı, neler başaracağı tamamıyla Allah(c.c) kontrolündedir. Dolayısıyla insan hiçbir zaman mutlak bir özgürlüğe ve iradeye teknik olarak sahip değildir.
Cüz’i irade örnekleri olarak şunlardan söz etmek mümkündür.
- İnançlı veya inançsız olmak
- Yapılacak meslek
- Bir konuda karar almak
- Hangi okulda, hangi bölümde okuyacağını seçmek
- Çalışmak veya çalışmamak
Konuyla alakalı pekiştirme amaçlı olarak şöyle bir soru sorulabilir. ‘’Aşağıda yer alan davranışlardan hangisi cüz’i iradeye örnektir?’’
- Kalbin atması
- Cinsiyet
- Çalışmak
- Milliyet
Doğru cevap C şıkkı olarak çalışmak olacaktır. Çünkü kalbin atması, hangi cinsiyette doğulacağı, hangi milliyete mensup olunacağı cüz’i irade dahilinde değildir.