Astronom, matematikçi ve dil bilimci gibi birden fazla akademik sıfatı olan Ali Kuşçu, 15. Yüzyıla adını altın harflerle yazdırmayı başarmış ve günümüzde de halen onun yaptığı çalışmalar feyz alınmaktadır. Semerkant’ta yaşayan Kuşçu, dönemin Uluğ Bey, Kadızade-i Rumi, Gıyasüddin Cemşid el- Kaşi gibi isimlerinden matematik ve astronomi dersleri almıştır. Ali Kuşçu’nun asıl adı ise Ali Bin Muhammed olup, kuşçu lakabının verilmesi ise gökbilime olan ilgisi ve çalışmalarından kaynaklanmaktadır. Kuşçu lakabını ona veren isim ise hocası Uluğ beydir. Timur ve Osmanlı devletleri zamanında yaşayan, 1043 – 1474 yılları arasında hayatını sürdüren bilim adamı, bu yıllara çok sayıda çalışma sığdırmıştır.
Ali Kuşçu’nun İki Önemli Eseri
Ali Kuşçu’nun pek çok alanda farklı makale ve çalışmaları olsa da matematik, astronomi alanında ortaya çıkarttığı iki eser oldukça yankı uyandırmıştır. Bunlardan biri Otlukbeli Zaferi Sonrasında Fatih Sultan Mehmet’e sunduğu Fethiye eseridir. Bu eserinde Ali Kuşçu gezenleri incelemiş ve onların hareketleri ile ilgili geniş bilgiler sunmaktadır. Eserin ilerleyen sayfalarında ise yer küre hakkında iklimler ve yer şekilleri hakkında bilgiler vardır. Yer ölçüleri ile gezegenlerin uzaklıklarının orantılı bir şekilde hesaplanabileceğine dair bilgilerin yer aldığı bu eser, astronomi alanında büyük gelişmelere sebebiyet vermiştir.
Ali Kuşçu’nun bir diğer önemli eseri ise matematik alanında ortaya koyduğu Fatih’in ismine ithaf edilmiş Muhammediye matematik kitabıdır. Ali Kuşçu’nun kitaplarına bakıldığında yeni bir şeyler keşfetmekten ziyade medreselerde öğretilecek düzeyde olan el kitapçıkları olduğunu görüyoruz. Fakat bu önemli iki eser, dönemin matematik ve astronomisini bir hayli geliştirmiş ve esas alınmış eserlerdir. Ali Kuşçu sayede ülkemiz geçmişinde değil dünya çapında da önemli bir bilim insanı olarak halen anılmaktadır. 1471 yılında İstanbul’da vefat eden Ali Kuşçu, dönemin medreselerinde eserlerinin okutulması ve ilk defa gezegenler üzerine net çalışmalar yaparak, haritalar oluşturması ile tarihe geçmiştir.
Ali Kuşçu’nun Yaptığı Çalışmalar
- Risale Der İlm-i Hey’e: Farça kaleme aldığı bu eserinde Kuşçu gök bilimden bahseder ve Fethiyye’nin temelini oluşturan eseri iki makaleden meydana gelmektedir.
- Risale fi Asl el-Haric Yumkinu fi el- Sufliyyeyn : Arapça kaleme aldığı bu eserde ise Merkür ve Venüs gezegenlerinin hareketlerini işlemiştir.
- Risale fi enne Hükm el-Haric, Hükm el-Tedvir bi Aynihi fi Vuküf el-Kevakib: Kuşçu bu makalesinde gezegenlerin durma anlarındaki eksantiriğin hükmünden bahseder ve Arapça olarak kaleme alınmış bir eserdir.
- Risale fi Hall Eşkal Muaddil li’l-Mesir: Merkür gezegeninin hareketlerinin kaleme alındığı bir makaledir.
- Şerh el-Tuhfe el-Şahiyye fi el-Hey’e: Göbilimde Hükümdarlığın Hediyesi
- Şerh-i Zic-i Uluğ Bey: Uluğ bey için yapılmış bir yorumdur.
- Ayın haritasını çizmiştir. Aynı zamanda Ayın bir uydu olduğunu ve Güneş üzerinden aldığı ışınları yansıttığı görüşünü de ortaya koymuştur.