Alevilik Bektaşilik
Alevilik nedir? Aleviliğin temel kavramları ve erkanları nelerdir hakkındaki bilgileri sizler için derledik.
Alevilik Hacı Bektaş Veli önderliğinde ortaya çıkan bir inanç biçimi olarak kabul edilmektedir. Alevilik inanç yöntemlerine göre ibadetler belirli bir şekilde toplanma Aleviliğin erkan ve adaplarına uygun davranmakla mümkün olmaktadır. Alevilik için cem evi ve çeşitli cemler yapılması oldukça önemlidir.
Cem Ve Cemevi
Alevilik için oldukça önemli bir kavram olan cem kelimesi toplanma, bir konuda veya bir toplulukla bir araya gelme anlamına gelen bir kelimedir. Alevilik adapları ve kuralları gereği bazı cemler yapılarak inanışlar yerine getirilmektedir.
Cemevleri ise dini inanışın Alevilik ve Bektaşilik gibi inançlarda törenler ve ayinler yapabilmeleri için gerekli olan toplama yeri olarak kabul edilmektedir.
Alevi-Bektaşilerde aynı şekilde cemevinde toplanarak bayramlaşma, cem yapma ve yol adap öğrenme gibi toplumun gerekliliklerini yerine getirmektedirler. Bektaşilik için cemevi adının yanında Meydanevi adı da kullanılmaktadır. Alevi toplumlarının tüm sosyal uğraşıları evlilik, bayram, cenaze ve adap öğrenme faaliyetleri cemevinde yürütülmektedir.
Cemevlerinde yapılan alevilere özgü faaliyetler arasında dardan indirme cemi, düşkünlükten kaldırma cemi, Abdal Musa cemi gibi cemler gerçekleştirilmektedir.
Dardan İndirme Cemi: Dardan indirme cemi olarak ifade edilen cenaze işlerin de vefat etmiş kişinin arkasından ondan razılık alma olarak ifade edilen cemdir. Özellikle ölmüş kişinin ölümünün yedinci ve kırkıncı gününde kurban kesmek ve lokma dağıtmak gibi faaliyetler gerçekleştirilerek onun adına dualar edilmektedir. Dardan indirme ceminde ölmüş kişinin borçları varsa ödenir alacağı varsa yakınlarına verilir. Sağlığında üzdüğü kişiler var ise onlardan razılık alınarak ölmüş kişinin affedilmesi için dua edilir.
Düşkünlükten Kaldırma Cemi: Alevi olan kişilerin işlemiş oldukları bir suç nedeniyle düşkün olmaları ve düşkün ilan edilmeleri söz konusudur. Bu kişiler için tövbe ederek kişinin üzerindeki kul hakkını iade etmeleri için yapılan cemdir.
Dede bu cemde düşkün olan kişilere hayır yapmaları, kurban kesip yoksullara dağıtmaları konuları ve adaplara uymaları gerektiğini belirtir. Düşkün olan kişiler ise bir daha yol düşkünü olmayacaklarına söz vererek Halkın önünde sözlerini ifade ederler.
Abdal Musa Cemi: Abdal Musa cemi Abdal Musa adına, dargınları barıştırmak ve insanlar arasında huzuru sağlamak amacıyla yapılan bir cemdir. Abdal Musa ceminde cemevine bağlı olanlar bir araya gelerek kurban kesip dağıtırlar.
Musahiplik; Alevilikte oldukça önemli bir kavramdır. Anlamı ise karşılıklı dostluk ve yakınlık olmaktadır. Alevilik-Bektaşilikte de aynı anlama gelen yol kardeşliği, ahiret kardeşliği ve kardeş tutma anlamına gelen musahiplik Aleviliğin temel erkanlarındandır.
Musahiplik oluşabilmesi için yakınlık ilişkisinin kan bağı dışında kurulması ile bir yakınlık ve akrabalık türü olarak ergenlik çağına girmiş iki kişinin ve daha ziyade iki evli çiftin musahiplik cemi sonunda yola girmesiyle gerçekleşmektedir.
Semah, Alevilik-Bektaşilikte hizmet sahipleri olarak adlandırılan zâkirlerin çaldığı saz eşliğinde söylenen sözler ve müziğin ritmine uyarak yapılan mistik ve estetik hareketlere sema denilmektedir. Sema ile Allah’a (c.c.) ulaşmak için bir yol oluşturulduğuna inanılır.
Gülbank dua anlamına gelen bir kelimedir. Alevi-Bektaşi kültüründe dua ve gülbanklar oldukça önemli olmaktadır. Gülbank ile Allah’a (c.c.) sığınarak ondan af dilemek ve dua edip ona yakarma maksadı yer almaktadır. Gülbankların en önemli özelliği ise kısa ve ahenkli cümlelerden oluşan dualar olmalarıdır. Dede ve babalar gülbank ve diğer dualara başlayacakları zaman, Bism-i Şâh Allah Allah (Allah’ın adıyla…) der ve duanın sonunda ise Allah Allah lafzını söyleyerek bitirirler.
